بیماری زونا: علائم، علل، درمان و پیشگیری

زونا، یک بیماری ویروسی است که باعث ایجاد بثورات پوستی دردناک و تاول‌های آبکی می‌شود. این بیماری ناشی از فعال‌شدن مجدد ویروس واریسلا زوستر (VZV) است که همان ویروس عامل بیماری آبله مرغان می‌باشد. در این مقاله به بررسی علائم، علل، روش‌های درمان و پیشگیری از بیماری زونا می‌پردازیم.

بیماری زونا چیست؟

بیماری پوستی زونا که از آن به‌عنوان هرپس زوستر هم یاد می‌شود، اغلب در افراد بالای ۵۰ سال بروز پیدا می‌کند. این بیماری در کودکان بسیار نادر است اما در صورت بروز می‌تواند زخم‌های عمیق و دردناکی ایجاد کند. در اکثر موارد زونا طی ۲ تا ۳ هفته برطرف خواهد شد. بیماری زونا به ندرت بیش از یک‌بار در یک فرد رخ می‌دهد، اما طبق اعلام مرکز کنترل و پیشگیری بیماری (CDC)، در ایالات متحده تقریبا از هر سه نفر، یک نفر در زندگی خود به این عارضه مبتلا می‌شوند.

بیماری زونا در کودکان: علائم، علل، درمان و پیشگیری

زونا، یک بیماری ویروسی است که معمولاً در بزرگسالان دیده می‌شود، اما ممکن است کودکان نیز به آن مبتلا شوند. این بیماری در کودکان معمولاً خفیف‌تر از بزرگسالان است، اما همچنان نیاز به توجه و مراقبت دارد. در این مقاله به بررسی علائم، علل، روش‌های درمان و پیشگیری از زونا در کودکان می‌پردازیم.

بیماری زونا چشمی: علائم، عوارض و درمان

زونا چشمی (Ophthalmic Shingles) یک نوع خاص از بیماری زونا است که ناحیه‌ی اطراف چشم را درگیر می‌کند. این بیماری می‌تواند عوارض جدی برای بینایی داشته باشد و نیاز به درمان فوری دارد. زونا چشمی زمانی اتفاق می‌افتد که ویروس واریسلا زوستر (VZV)، که عامل بیماری زونا است، شاخه‌ی چشمی عصب سه‌قلو (عصب ترژمینال) را درگیر کند. این عصب مسئول حس‌های صورت و ناحیه‌ی اطراف چشم است. زونا چشمی می‌تواند باعث التهاب و آسیب به چشم و بافت‌های اطراف آن شود. در این مقاله به بررسی علائم، علل، عوارض و روش‌های درمان زونا چشمی می‌پردازیم

علائم بیماری زونا

بیماری زونا معمولاً با علائم زیر همراه است:

1. درد و سوزش پوست: درد معمولاً در یک طرف بدن و به‌صورت موضعی احساس می‌شود.
2. بثورات پوستی: پس از چند روز، بثورات قرمز و تاول‌های آبکی روی پوست ظاهر می‌شوند.
3. خارش و سوزش: ناحیه‌ی درگیر ممکن است دچار خارش شدید شود.
4. تب و لرز: برخی افراد ممکن است تب خفیف یا احساس خستگی را تجربه کنند.
5. حساسیت به لمس: پوست ناحیه‌ی درگیر ممکن است بسیار حساس شود.

علائم زونا در کودکان

علائم زونا در کودکان شبیه به بزرگسالان است، اما معمولاً خفیف‌تر ظاهر می‌شود. این علائم شامل:

1. درد و سوزش پوست: کودک ممکن است از درد یا خارش در ناحیه‌ی خاصی از بدن شکایت کند.
2. بثورات پوستی: بثورات قرمز و تاول‌های آبکی روی پوست ظاهر می‌شوند. این تاول‌ها معمولاً در عرض 7 تا 10 روز خشک شده و دلمه می‌بندند.
3. تب و لرز: برخی کودکان ممکن است تب خفیف یا احساس خستگی را تجربه کنند.
4. حساسیت به لمس: پوست ناحیه‌ی درگیر ممکن است بسیار حساس شود.

علائم زونا چشمی

علائم زونا چشمی معمولاً در یک طرف صورت ظاهر می‌شوند و شامل موارد زیر هستند:

1. درد و سوزش: درد شدید در ناحیه‌ی اطراف چشم، پیشانی و پوست سر.
2. بثورات پوستی: ظهور بثورات قرمز و تاول‌های آبکی روی پلک‌ها، پیشانی و بینی.
3. قرمزی و تورم چشم: التهاب ملتحمه (Conjunctivitis) و قرمزی چشم.
4. حساسیت به نور: فرد ممکن است به نور حساسیت شدید پیدا کند.
5. تاری دید: در برخی موارد، زونا چشمی می‌تواند باعث کاهش موقت یا دائمی بینایی شود.
6. خارش و سوزش چشم: احساس ناراحتی و سوزش در ناحیه‌ی چشم.

علل ابتلا به زونا

زونا در اثر فعال‌شدن مجدد ویروس واریسلا زوستر ایجاد می‌شود. این ویروس پس از ابتلا به آبله مرغان در بدن باقی می‌ماند و در صورت ضعف سیستم ایمنی، دوباره فعال می‌شود. عواملی که خطر ابتلا به زونا را افزایش می‌دهند عبارتند از:

• افزایش سن (بالای 50 سال)
• ضعف سیستم ایمنی بدن
• استرس شدید یا بیماری‌های مزمن
• سابقه شیمی‌درمانی یا مصرف داروهای سرکوب‌کننده ایمنی

علل ابتلا به زونا چشمی

زونا چشمی در اثر فعال‌شدن مجدد ویروس واریسلا زوستر ایجاد می‌شود. این ویروس پس از ابتلا به آبله مرغان در بدن باقی می‌ماند و در صورت ضعف سیستم ایمنی، دوباره فعال می‌شود. عواملی که خطر ابتلا به زونا چشمی را افزایش می‌دهند عبارتند از:

• افزایش سن (بالای 50 سال)
• ضعف سیستم ایمنی بدن
• استرس شدید یا بیماری‌های مزمن
• سابقه شیمی‌درمانی یا مصرف داروهای سرکوب‌کننده ایمنی

آیا بیماری زونا واگیر دارد؟

بیماری زونا، یک عفونت ویروسی دردناک است که بسیاری از افراد را درگیر می‌کند. اما سوالی که اغلب مطرح می‌شود این است: آیا زونا واگیر دارد؟ در این مقاله به بررسی مسری بودن زونا، راه‌های انتقال آن و نکات مهم برای پیشگیری از انتشار ویروس می‌پردازیم.

بله، زونا می‌تواند مسری باشد، اما به‌صورت مستقیم باعث انتقال زونا به دیگران نمی‌شود. در واقع، ویروس واریسلا زوستر از فرد مبتلا به زونا می‌تواند به دیگران منتقل شود، اما این انتقال منجر به آبله مرغان می‌شود، نه زونا. به عبارت دیگر:

• اگر فردی قبلاً آبله مرغان نگرفته باشد یا واکسن آبله مرغان نزده باشد، ممکن است از طریق تماس با تاول‌های باز فرد مبتلا به زونا، به ویروس آلوده شود و دچار آبله مرغان گردد.
• افرادی که قبلاً آبله مرغان گرفته‌اند یا واکسینه شده‌اند، معمولاً در معرض خطر ابتلا به آبله مرغان از طریق فرد مبتلا به زونا نیستند.

راه‌های انتقال ویروس زونا

ویروس زونا از طریق تماس مستقیم با تاول‌های باز فرد مبتلا منتقل می‌شود. راه‌های اصلی انتقال عبارتند از:

1. تماس پوستی: لمس تاول‌های باز فرد مبتلا می‌تواند باعث انتقال ویروس شود.
2. استفاده از وسایل مشترک: استفاده از حوله، لباس یا وسایل شخصی فرد مبتلا که با تاول‌ها در تماس بوده‌اند، ممکن است خطر انتقال را افزایش دهد.
3. قطرات تنفسی: در موارد نادر، ویروس می‌تواند از طریق سرفه یا عطسه فرد مبتلا منتقل شود، اما این روش انتقال کمتر شایع است.

پیشگیری از زونا

برای کاهش خطر ابتلا به زونا، روش‌های زیر توصیه می‌شوند:

1. واکسن زونا: واکسن‌هایی مانند Shingrix برای افراد بالای 50 سال توصیه می‌شود. این واکسن خطر ابتلا به زونا و عوارض آن را به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهد.
2. تقویت سیستم ایمنی: رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و مدیریت استرس می‌توانند به تقویت سیستم ایمنی کمک کنند.
3. اجتناب از تماس با افراد مبتلا: زونا مسری است و می‌تواند باعث انتقال ویروس به افرادی شود که قبلاً آبله مرغان نگرفته‌اند.

نکات مهم برای پیشگیری از انتقال زونا

اگر شما یا یکی از اطرافیان‌تان به زونا مبتلا شده‌اید، رعایت نکات زیر می‌تواند به جلوگیری از انتقال ویروس کمک کند:

1. پوشاندن تاول‌ها: تاول‌ها را با باند یا گاز استریل بپوشانید تا از تماس مستقیم جلوگیری شود.
2. شستن مرتب دست‌ها: دست‌ها را به‌طور منظم با آب و صابون بشویید، به‌ویژه پس از لمس ناحیه‌ی درگیر.
3. اجتناب از تماس با افراد آسیب‌پذیر: از تماس با نوزادان، زنان باردار، افراد مسن و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، خودداری کنید.
4. عدم استفاده از وسایل مشترک: از به‌اشتراک‌گذاری حوله، لباس یا وسایل شخصی خودداری کنید.

پیشگیری از زونا در کودکان

بهترین راه پیشگیری از زونا در کودکان، واکسیناسیون و تقویت سیستم ایمنی است:

1. واکسن آبله مرغان (Varivax): این واکسن برای کودکان بالای 12 ماه توصیه می‌شود و خطر ابتلا به آبله مرغان و زونا را کاهش می‌دهد.
2. تقویت سیستم ایمنی: رژیم غذایی سالم، خواب کافی و ورزش منظم می‌توانند به تقویت سیستم ایمنی کودک کمک کنند.
3. اجتناب از تماس با افراد مبتلا: زونا می‌تواند مسری باشد، بنابراین از تماس کودک با افراد مبتلا به زونا یا آبله مرغان خودداری کنید.

پیشگیری از زونا چشمی

بهترین راه پیشگیری از زونا چشمی، تقویت سیستم ایمنی و واکسیناسیون است:

1. واکسن زونا (Shingrix): برای افراد بالای 50 سال توصیه می‌شود و خطر ابتلا به زونا و عوارض آن را کاهش می‌دهد.
2. تقویت سیستم ایمنی: رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و مدیریت استرس می‌توانند به تقویت سیستم ایمنی کمک کنند.
3. اجتناب از تماس با افراد مبتلا: زونا می‌تواند مسری باشد، بنابراین از تماس با افراد مبتلا به زونا یا آبله مرغان خودداری کنید.

چه افرادی در معرض خطر هستند؟

برخی افراد بیشتر در معرض خطر ابتلا به آبله مرغان از طریق ویروس زونا هستند، از جمله:

• افرادی که هرگز آبله مرغان نگرفته‌اند.
• افرادی که واکسن آبله مرغان نزده‌اند.
• افراد با سیستم ایمنی ضعیف، مانند بیماران تحت شیمی‌درمانی یا مبتلایان به
• نوزادان و زنان باردار.

عوارض احتمالی زونا

در صورت عدم درمان به‌موقع، زونا می‌تواند عوارض جدی مانند:

• نورالژی پس از هرپس (PHN): درد مزمن در ناحیه‌ی درگیر که ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها ادامه یابد.
• عفونت پوستی: باکتری‌ها می‌توانند از طریق تاول‌های باز وارد بدن شوند.
• مشکلات چشمی یا شنوایی: اگر زونا در ناحیه‌ی چشم یا گوش ظاهر شود، ممکن است باعث کاهش بینایی یا شنوایی شود.

عوارض زونا در کودکان

زونا در کودکان معمولاً عوارض جدی ایجاد نمی‌کند، اما در برخی موارد ممکن است باعث مشکلات زیر شود:

1. عفونت پوستی: باکتری‌ها می‌توانند از طریق تاول‌های باز وارد بدن شوند و باعث عفونت ثانویه گردند.
2. زونا چشمی: اگر زونا ناحیه‌ی اطراف چشم را درگیر کند، ممکن است باعث التهاب قرنیه و مشکلات بینایی شود.
3. نورالژی پس از هرپس (PHN): در موارد نادر، کودک ممکن است پس از بهبودی، درد مزمن در ناحیه‌ی درگیر را تجربه کند.

عوارض زونا چشمی

در صورت عدم درمان به‌موقع، زونا چشمی می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند، از جمله:

1. التهاب قرنیه (کراتیت): التهاب قرنیه می‌تواند باعث زخم قرنیه و کاهش بینایی شود.
2. یووئیت: التهاب لایه‌ی میانی چشم که می‌تواند به بینایی آسیب برساند.
3. گلوکوم ثانویه: افزایش فشار داخل چشم که ممکن است به عصب بینایی آسیب بزند.
4. نورالژی پس از هرپس (PHN): درد مزمن در ناحیه‌ی درگیر که ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها ادامه یابد.
5. از دست دادن بینایی: در موارد شدید، زونا چشمی می‌تواند باعث کاهش دائمی بینایی شود.

آیا زونا خطرناک است؟

زونا در بیشتر موارد یک بیماری خفیف تا متوسط است، اما در برخی شرایط می‌تواند خطرناک و حتی تهدیدکننده‌ی زندگی باشد. خطرات و عوارض زونا به عوامل زیر بستگی دارد:

1. سن فرد: افراد بالای 50 سال و سالمندان بیشتر در معرض عوارض جدی هستند.
2. وضعیت سیستم ایمنی: افرادی با سیستم ایمنی ضعیف (مانند بیماران سرطانی، مبتلایان به HIV یا افرادی که داروهای سرکوب‌کننده ایمنی مصرف می‌کنند) بیشتر در خطر هستند.
3. ناحیه‌ی درگیر: اگر زونا نواحی حساس مانند چشم یا گوش را درگیر کند، می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند.

عوارض خطرناک زونا

در صورت عدم درمان به‌موقع، زونا می‌تواند عوارض زیر را ایجاد کند:

1. نورالژی پس از هرپس (PHN)

این عارضه شایع‌ترین و دردناک‌ترین عارضه‌ی زونا است. در این حالت، درد ناشی از زونا حتی پس از بهبود بثورات پوستی ادامه می‌یابد و ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها طول بکشد. این درد می‌تواند کیفیت زندگی فرد را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد.

2. زونا چشمی (Ophthalmic Shingles)

اگر زونا ناحیه‌ی اطراف چشم را درگیر کند، می‌تواند باعث التهاب قرنیه، زخم قرنیه و حتی کاهش بینایی شود. در موارد شدید، ممکن است منجر به کوری گردد.

3. زونای گوشی (Ramsay Hunt Syndrome)

درگیری عصب گوش توسط ویروس زونا می‌تواند باعث کاهش شنوایی، وزوز گوش و حتی فلج صورت شود.

4. عفونت پوستی ثانویه

تاول‌های ناشی از زونا ممکن است دچار عفونت باکتریایی شوند که نیاز به درمان آنتی‌بیوتیکی دارد.

5. درگیری سیستم عصبی مرکزی

در موارد نادر، ویروس زونا می‌تواند به مغز یا نخاع حمله کند و باعث التهاب مغز (انسفالیت) یا التهاب نخاع (میلیت) شود. این عوارض بسیار خطرناک هستند و نیاز به درمان فوری دارند.

6. ضعف سیستم ایمنی

در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف، زونا می‌تواند به‌سرعت گسترش یابد و حتی باعث عفونت‌های شدید در اندام‌های داخلی شود.

چه افرادی بیشتر در معرض خطر هستند؟

• افراد بالای 50 سال
• بیماران مبتلا به سرطان، HIV یا دیابت
• افرادی که داروهای سرکوب‌کننده ایمنی مصرف می‌کنند
• زنان باردار
• افرادی با سابقه بیماری‌های مزمن

درمان زونا و پیشگیری از عوارض

درمان به‌موقع زونا می‌تواند از بروز عوارض خطرناک جلوگیری کند. روش‌های درمانی شامل:

1. داروهای ضدویروس: مانند آسیکلوویر (Acyclovir)، والاسیکلوویر (Valacyclovir) یا فامسیکلوویر (Famciclovir).
2. مسکن‌ها: برای کنترل درد، از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) یا داروهای قوی‌تر مانند گاباپنتین استفاده می‌شود.
3. کرم‌های موضعی: برای تسکین خارش و درد.
4. واکسیناسیون: واکسن زونا (Shingrix) برای افراد بالای 50 سال توصیه می‌شود و خطر ابتلا به زونا و عوارض آن را کاهش می‌دهد.

درمان زونا در کودکان

درمان زونا در کودکان معمولاً شامل کنترل علائم و جلوگیری از عوارض است. روش‌های درمانی عبارتند از:

1. داروهای ضدویروس: در موارد شدید، پزشک ممکن است داروهای ضدویروس مانند آسیکلوویر (Acyclovir) را تجویز کند.
2. مسکن‌ها: برای کاهش درد، از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن استفاده می‌شود.
3. کرم‌های موضعی: کالامین یا لیدوکائین می‌توانند خارش و درد را تسکین دهند.
4. استراحت و مراقبت از پوست: استراحت کافی و پوشاندن تاول‌ها برای جلوگیری از عفونت ثانویه مهم است.

درمان زونا چشمی

درمان زونا چشمی باید به‌سرعت آغاز شود تا از عوارض جدی جلوگیری گردد. روش‌های درمانی شامل موارد زیر هستند:

1. داروهای ضدویروس: داروهایی مانند آسیکلوویر (Acyclovir)، والاسیکلوویر (Valacyclovir) یا فامسیکلوویر (Famciclovir) برای کاهش فعالیت ویروس تجویز می‌شوند.
2. قطره‌های چشمی: برای کاهش التهاب و درد، ممکن است از قطره‌های استروئیدی یا ضدویروس استفاده شود.
3. مسکن‌ها: برای کنترل درد، داروهای مسکن مانند ایبوپروفن یا گاباپنتین تجویز می‌شوند.
4. مراقبت از چشم: پرهیز از مالش چشم و استفاده از عینک آفتابی برای کاهش حساسیت به نور.
5. معاینات منظم چشم‌پزشکی: برای بررسی عوارض و پیشگیری از آسیب‌های جدی به بینایی.

مراحل بیماری زونا

. مرحله اول: علائم اولیه (1 تا 5 روز)

در این مرحله، فرد ممکن است علائم زیر را تجربه کند:

• درد، سوزش یا خارش در ناحیه‌ی خاصی از بدن
• سردرد، تب و لرز
• احساس خستگی و بی‌حالی

2. مرحله دوم: ظهور بثورات پوستی (2 تا 4 هفته)

پس از چند روز، بثورات قرمز و تاول‌های آبکی در ناحیه‌ی درگیر ظاهر می‌شوند. این تاول‌ها معمولاً در عرض 7 تا 10 روز خشک شده و دلمه می‌بندند.

3. مرحله سوم: بهبودی (3 تا 4 هفته)

پس از خشک شدن تاول‌ها، دلمه‌ها می‌افتند و پوست به‌تدریج بهبود می‌یابد. در این مرحله، درد و ناراحتی نیز کاهش می‌یابد.

سوالات متداول درباره زونا

1. آیا زونا مسری است؟

بله، زونا می‌تواند مسری باشد، اما به‌صورت مستقیم باعث انتقال زونا به دیگران نمی‌شود. در واقع، ویروس واریسلا زوستر از فرد مبتلا به زونا می‌تواند به دیگران منتقل شود، اما این انتقال منجر به آبله مرغان می‌شود، نه زونا. به عبارت دیگر:

• اگر فردی قبلاً آبله مرغان نگرفته باشد یا واکسن آبله مرغان نزده باشد، ممکن است از طریق تماس با تاول‌های باز فرد مبتلا به زونا، به ویروس آلوده شود و دچار آبله مرغان گردد.
• افرادی که قبلاً آبله مرغان گرفته‌اند یا واکسینه شده‌اند، معمولاً در معرض خطر ابتلا به آبله مرغان از طریق فرد مبتلا به زونا نیستند.

2. زونا چقدر طول می‌کشد؟

به‌طور کلی، بیماری زونا از شروع علائم تا بهبودی کامل، حدود 2 تا 4 هفته طول می‌کشد. با این حال، طول دوره بیماری می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار گیرد:

1. سن فرد: افراد مسن ممکن است دوره طولانی‌تری از بیماری را تجربه کنند.
2. وضعیت سیستم ایمنی: افرادی با سیستم ایمنی ضعیف ممکن است بهبودی کندتری داشته باشند.
3. درمان به‌موقع: شروع سریع درمان با داروهای ضدویروس می‌تواند طول دوره بیماری را کوتاه‌تر کند.
4. ناحیه‌ی درگیر: اگر زونا نواحی حساس مانند چشم یا گوش را درگیر کند، ممکن است بهبودی بیشتر طول بکشد.

3. آیا زونا کشنده است؟

زونا در بیشتر موارد یک بیماری خفیف تا متوسط است، اما در برخی شرایط می‌تواند خطرناک و حتی تهدیدکننده‌ی زندگی باشد. خطرات و عوارض زونا به عوامل زیر بستگی دارد:

1. سن فرد: افراد بالای 50 سال و سالمندان بیشتر در معرض عوارض جدی هستند.
2. وضعیت سیستم ایمنی: افرادی با سیستم ایمنی ضعیف (مانند بیماران سرطانی، مبتلایان به HIV یا افرادی که داروهای سرکوب‌کننده ایمنی مصرف می‌کنند) بیشتر در خطر هستند.
3. ناحیه‌ی درگیر: اگر زونا نواحی حساس مانند چشم، مغز یا اندام‌های داخلی را درگیر کند، می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند.

4. آیا زونا در کودکان خطرناک است؟

در بیشتر موارد خفیف است، اما در کودکان با سیستم ایمنی ضعیف ممکن است عوارض جدی ایجاد کند.

زونا در کودکان معمولاً خفیف‌تر از بزرگسالان است، اما همچنان نیاز به مراقبت و درمان دارد. با تشخیص به‌موقع و رعایت نکات پیشگیرانه، می‌توان از عوارض این بیماری جلوگیری کرد. اگر کودک شما علائم زونا را نشان داد، حتماً به پزشک مراجعه کنید.

5. آیا زونا چشمی باعث کوری می‌شود؟

در موارد شدید و بدون درمان، زونا چشمی می‌تواند باعث کاهش بینایی یا حتی کوری شود.

6. زونا چشمی چقدر طول می‌کشد؟

معمولاً 2 تا 4 هفته طول می‌کشد، اما درد و عوارض ممکن است ماه‌ها ادامه یابد.

7. آیا زونا چشمی مسری است؟

بله، ویروس می‌تواند از طریق تماس با تاول‌های باز به دیگران منتقل شود و باعث آبله مرغان گردد.

جمع‌بندی

بیماری زونا یک عفونت ویروسی دردناک است که می‌تواند کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. با تشخیص به‌موقع و درمان مناسب، می‌توان از عوارض آن جلوگیری کرد. همچنین، واکسیناسیون و تقویت سیستم ایمنی بهترین راه‌های پیشگیری از این بیماری هستند. اگر علائم زونا را مشاهده کردید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.

مطالعه بیشتر