بیماری روماتیسم و انواع و درمان آن

بیماری روماتیسم چیست؟

روماتیسم اصطلاحی عمومی برای اشاره به مجموعه‌ای از بیماری‌های التهابی مرتبط با بافت همبند است. این بیماری‌ها بیش از ۲۰۰ نوع مختلف دارند و می‌توانند قسمت‌های گوناگونی از بدن را تحت تأثیر قرار دهند. در واقع، ابتلا به روماتیسم به معنای وجود نوعی آسیب یا اختلال در بافت‌های همبند است که یکی از شناخته‌شده‌ترین نمونه‌های آن آرتروز یا روماتیسم مفصلی به شمار می‌آید. انواع مختلف روماتیسم نیازمند درمان‌های مختص به خود هستند. برای درک بهتر ماهیت این بیماری و علل شکل‌گیری آن، همراه ما باشید.

روماتیسم چیست؟

روماتیسم (Rheumatism) به گروهی از بیماری‌های خودایمنی اطلاق می‌شود که بخش‌هایی مانند استخوان‌ها، مفاصل، غضروف‌ها، تاندون‌ها و ماهیچه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند. این بیماری گاهی به عنوان اختلالات عضلانی-اسکلتی نیز شناخته می‌شود. روماتیسم می‌تواند اشکال متعددی داشته باشد و مفاصل و عضلات بخش‌های مختلف بدن را درگیر کند.

رایج‌ترین فرم این بیماری آرتروز یا روماتیسم مفصلی است که در آمریکا نزدیک به ۳۲.۵ میلیون نفر با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. اگرچه بسیاری از انواع دیگر روماتیسم شیوع کمتری دارند، اما تاثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی بیماران می‌گذارند. برای مثال، لوپوس یکی از انواع کمتر شایع این دسته از بیماری‌هاست که حدود ۲۰۰,۰۰۰ نفر از جمعیت آمریکا را مبتلا کرده است. در صورتی که دچار علائم انواع مختلف روماتیسم باشید یا احتمال بدهید که به آن‌ها مبتلا هستید، توصیه می‌شود برای تشخیص و درمان مناسب به پزشک روماتولوژی مراجعه کنید.

انواع روماتیسم بسیار متنوع بوده و بیش از 200 نوع مختلف این بیماری شناخته شده است. هرکدام از این نوع‌ها، قسمت‌های خاصی از بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهند و علائم و درمان‌های مخصوص به خود دارند. در ادامه برخی از شایع‌ترین انواع روماتیسم معرفی شده‌اند:

1. روماتیسم قلبی

این نوع روماتیسم به نارسایی احتقانی قلب منجر می‌شود که اغلب ناشی از مشکلات دریچه‌های قلب است. افرادی که سابقه تب روماتیسمی دارند، ممکن است به این بیماری دچار شوند.

2. روماتیسم چشمی

یکی از انواع خطرناک روماتیسم که می‌تواند باعث التهاب شدید لایه‌های چشم، اختلال بینایی و حتی کوری شود.

3. روماتیسم پوستی

بیماری‌ای که با علائم پوستی همراه است. هرچند ممکن است گاهی با علائم مفصلی نیز مشاهده شود، بیشتر در پوست نمایان می‌شود.

4. روماتیسم کبدی

این نوع از روماتیسم به ندرت مستقیم کبد را درگیر می‌کند و معمولاً به عنوان عارضه‌ای از داروهای مصرفی مانند NSAID و متوترکسات ظاهر می‌شود.

5. روماتیسم استخوانی ستون فقرات

این نوع بیماری معمولاً باعث گردن‌درد، کمردرد و حتی مشکلات عصبی به دلیل زوال مفاصل یا فشردگی نخاع می‌شود.

6. روماتیسم گردنی

فرسایش و تخریب مفاصل گردن در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید ممکن است باعث ناهماهنگی مهره‌ها و دردهای عصبی شود.

7. روماتیسم دست

این بیماری باعث التهاب، تورم سینوویوم و فرسایش غضروف و استخوان می‌شود که منجر به تغییر شکل و حتی بی‌ثباتی مفاصل دست می‌گردد.

8. روماتیسم معده و روده (گوارشی)

روماتیسم گوارشی ناشی از التهاب شدید روده است که با درد شکمی، اسهال و دفع خون همراه است.

9. روماتیسم ریه

این نوع روماتیسم مشکلات ریوی مانند انسداد راه‌های هوایی یا فشار خون بالا در ریه‌ها را به وجود می‌آورد.

10. روماتیسم غده تیروئید

این بیماری بر عملکرد غده تیروئید تأثیر می‌گذارد و می‌تواند باعث ایجاد کم‌کاری تیروئید در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید شود.

11. روماتیسم غیر التهابی لگن و کمر

این نوع مربوط به استئوآرتریت بوده و با افزایش سن درد در نواحی لگن، زانو یا کمر را تشدید می‌کند.

12. روماتیسم اسکلرودرمی

بیماری خودایمنی نادری که موجب سفت یا ضخیم شدن پوست و آسیب اندام‌های داخلی مانند قلب، کلیه، روده یا عروق خونی می‌شود.

13. روماتیسم پنهان

این نوع از بیماری زمانی بروز می‌کند که علائم آشکاری وجود ندارد اما مشکلات قلبی مرتبط با تب روماتیسمی پنهان است.

14. روماتیسم شوگرن

بیماری‌ای مزمن که خشکی چشم، خشکی دهان و درد مفاصل را به همراه دارد و خطر ابتلا به سرطان لنفوسیت (گلبول‌های سفید) را افزایش می‌دهد.

15. روماتیسم مفصلی

یکی از شایع‌ترین انواع روماتیسم که عمدتاً مفاصل را درگیر کرده و باعث التهاب، درد و آسیب مفصلی می‌شود. این اختلال به دلیل حمله سیستم ایمنی بدن به بافت‌های خود رخ می‌دهد.

هر یک از این انواع روماتیسم نیازمند بررسی تخصصی پزشکی برای تشخیص دقیق و تدوین برنامه درمانی مناسب است.

خطرناکترین نوع روماتیسم:

خطرناک‌ترین نوع روماتیسم، که خوشبختانه نادر است، اسکلرودرما نامیده می‌شود. این بیماری به خشک شدن و سخت شدن پوست اشاره دارد و می‌تواند عملکرد قلب، کلیه‌ها و ریه‌ها را نیز تحت تأثیر قرار داده و دچار اختلال کند. اسکلرودرما در هر سنی و جنسی ظاهر می‌شود، اما در زنان و در زمان تولد شایع‌تر است. این نوع از روماتیسم به دلیل پیامدهای جدی‌اش یکی از کشنده‌ترین انواع به شمار می‌آید.

علائم روماتیسم چیست؟

روماتیسم بیشتر به صورت درد و التهاب در بافت‌های همبند، به‌ویژه مفاصل، خود را نشان می‌دهد. حدود ۴۰ درصد از مبتلایان همچنین علائم و مشکلات خارج از مفاصل را تجربه می‌کنند. این بیماری ممکن است بر سایر قسمت‌های بدن از جمله پوست، چشم، ریه، قلب، کلیه‌ها، غدد بزاقی، اعصاب، مغز استخوان و عروق خونی تأثیر بگذارد. 

شدت علائم روماتیسم می‌تواند متغیر باشد؛ گاهی بیماری برای مدتی خاموش است و پس از آن دوره‌های عود یا شعله‌وری بروز می‌کند. در طول زمان، روماتیسم ممکن است باعث تغییر شکل و جابجایی مفاصل شود. برخی از علائم عمومی این بیماری عبارتند از: 

– درد 

– التهاب و ورم 

– خشکی مفاصل 

– کاهش دامنه حرکت 

– خستگی 

– تب 

– کاهش وزن 

علائم روماتیسم شدید چیست؟

در موارد شدید، روماتیسم تاثیر جدی‌تری بر مفاصل دارد. مفاصل علاوه بر درد و التهاب زیاد ممکن است خشکی شدیدی پیدا کرده و انعطاف خود را از دست بدهند. نشانه‌های متداول روماتیسم شدید شامل موارد زیر است: 

– درگیری درد و التهاب در چندین مفصل 

– خشکی و کاهش انعطاف در بیش از یک مفصل 

– حساسیت به لمس و احساس درد هنگام لمس کردن 

– بروز علائم مشابه در دو طرف بدن 

– کاهش وزن ناگهانی یا تدریجی 

– تب و خستگی شدید 

– احساس ضعف عمومی 

هر کدام از انواع مختلف روماتیسم به قسمت خاصی از بدن آسیب می‌زنند و ویژگی‌ها و علائم مخصوص به خود را دارند. 

علت روماتیسم چیست؟

علت دقیق روماتیسم هنوز به طور کامل مشخص نشده است. اما این بیماری نتیجه حمله سیستم ایمنی بدن به بافت‌های خودی است. با اینکه تحقیقات هنوز علت این واکنش غیرطبیعی را به طور دقیق توضیح نداده‌اند، اما برخی عوامل موثر عبارتند از: 

– ژنتیک 

– جنسیت (برخی از انواع در زنان مانند لوپوس شایع‌ترند و برخی دیگر مانند اسپوندیلیت آنکیلوزان بیشتر در مردان دیده می‌شوند.) 

– چاقی 

– سابقه بیماری‌های خاص (برخی عفونت‌ها یا آسیب‌های دوران کودکی ممکن است نقش داشته باشند.) 

– مصرف سیگار 

– تماس با آلاینده‌ها یا مواد سمی 

چگونه روماتیسم تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص این بیماری در مراحل اولیه دشوار است زیرا علائم آن با بسیاری از بیماری‌ها مشابه است. در فرایند تشخیص، اهمیت بیشتری به معاینه بالینی و شرح حال بیمار داده می‌شود تا نتایج آزمایشگاهی. توصیه می‌شود در صورتی که دچار علائمی مانند خستگی یا درد مفاصل هستید، به یک متخصص روماتولوژی مراجعه کنید. پزشک معمولاً مراحل زیر را برای تشخیص دنبال می‌کند: 

– معاینه بالینی و گرفتن شرح حال کامل بیمار 

– بررسی میزان درد و دامنه حرکت مفاصل 

– ارزیابی وضعیت چشم‌ها، پوست و ناحیه لگن 

– استفاده از روش‌های تشخیصی مانند اشعه ایکس، ام‌آر‌آی یا سونوگرافی 

– انجام آزمایش فاکتورهای روماتوئیدی 

تشخیص با آزمایش‌های روماتیسم

یکی از راه‌های تشخیص بیماری، درخواست آزمایش‌های مربوطه است. پزشک پس از بررسی علائم، وضعیت کلی بیمار را ارزیابی کرده و اگر نیاز باشد آزمایش‌های مکمل درخواست می‌کند. این آزمایش‌ها شامل مجموعه‌ای از بررسی‌ها هستند که با هدف تأیید یا رد وجود بیماری انجام می‌شوند.

پیشگیری از روماتیسم

برای کاهش خطر ابتلا به روماتیسم یا جلوگیری از حملات این بیماری، می‌توانید به توصیه‌های زیر عمل کنید: 

– از کشیدن سیگار خودداری کنید. 

– یک رژیم غذایی مدیترانه‌ای را دنبال کنید. 

– روزانه بین 20 تا 30 دقیقه فعالیت بدنی داشته باشید. 

– مصرف نمک را در رژیم غذایی خود کاهش دهید. 

– ماهی بیشتری در وعده‌های غذایی خود بگنجانید و منابع سرشار از امگا-3 را مصرف کنید. 

– استفاده از نوشیدنی‌های حاوی شکر را به حداقل برسانید. 

روش‌های درمان روماتیسم 

درمان روماتیسم نیازمند ترکیبی از دارودرمانی و تغییر سبک زندگی است. گاهی اوقات تنها مصرف دارو کافی نیست و نیاز به روش‌های مکمل مانند فیزیوتراپی، گرمادرمانی یا مدیتیشن وجود دارد. روماتیسم یک بیماری مزمن و خودایمنی محسوب می‌شود و روند درمان آن نیازمند تداوم و پیوستگی است. در ادامه به برخی از روش‌های درمانی رایج اشاره شده است. 

قوی‌ترین داروهای روماتیسم

انتخاب بهترین داروی مؤثر برای روماتیسم به نوع بیماری بستگی دارد. خوشبختانه، داروهای مختلفی در چند دهه اخیر معرفی شده‌اند که توانسته‌اند کیفیت زندگی بیماران روماتیسمی را بهبود بخشند. این داروها به چند دسته کلی تقسیم می‌شوند: 

–  مسکن‌های ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) 

–  داروهای ضدروماتیسم اصلاح‌کننده بیماری (sDMARDs) از نوع سنتتیک 

– داروهای ضدروماتیسم اصلاح‌کننده بیماری (bDMARDs) از نوع بیولوژیک 

–  کورتیکواستروئیدها (کورتون‌ها)

– داروهای مهارکننده خاص (آنتی‌رسپتورها) 

– داروهای اختصاصی برای علائم ویژه در برخی انواع روماتیسم 

 قرص سولفاسالازین برای روماتیسم

قرص سولفاسالازین به کاهش درد، کاهش خشکی مفاصل و سفتی ناشی از روماتیسم مفصلی کمک می‌کند. این دارو ابتدا برای درمان کولیت روده استفاده می‌شد، اما در درمان روماتیسم نیز کارایی بالایی دارد. 

قرص هیدروکسی کلروکین سولفات برای روماتیسم

هیدروکسی کلروکین سولفات علاوه بر درمان مالاریا، در بیماری‌های روماتیسمی مانند روماتیسم مفصلی و لوپوس نیز کاربرد دارد. این دارو به‌ویژه در کاهش درد و تورم موثر بوده و همچنان یکی از گزینه‌های رایج در درمان بیماری‌های مرتبط با روماتیسم است.

درمان روماتیسم با طب سنتی و روش‌های گیاهی

برخی مواد غذایی و گیاهان دارویی در طب سنتی برای کاهش علائم روماتیسم توصیه می‌شوند که بهتر است در کنار درمان‌های پزشکی استفاده شوند تا اثربخشی بیشتری داشته باشند. از جمله این گیاهان می‌توان به زردچوبه، زنجبیل، آلوئه‌ورا، اوکالیپتوس و سایر گیاهان مفید اشاره کرد. با این حال، باید یادآور شد که مصرف این گیاهان به تنهایی نمی‌تواند به طور کامل این بیماری را درمان کند.

رژیم غذایی مناسب برای بیماران مبتلا به روماتیسم: چه بخوریم؟

علاوه بر داروهای پزشکی، فیزیوتراپی و نظارت مرتب پزشک، رعایت یک رژیم غذایی سالم نیز اهمیت فراوانی برای کنترل روماتیسم دارد. با تنظیم اصول تغذیه‌ای می‌توانید علائم را کاهش دهید و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشید. برخی توصیه‌ها عبارت‌اند از: 

– رژیم غذایی مدیترانه‌ای یکی از بهترین گزینه‌ها برای افراد مبتلا به روماتیسم است. 

– مصرف ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند ویتامین D، ویتامین B12، فولات، آهن و منیزیم بسیار کمک‌کننده است. 

– امگا ۳ را یا از طریق مکمل‌ها یا مواد غذایی مانند ماهی و دانه‌های روغنی به رژیم خود اضافه کنید.

غذاهای مضر در روماتیسم: از چه چیزهایی پرهیز کنیم؟

در کنار غذاهای مفید، شناخت مواد غذایی که ممکن است وضعیت شما را بدتر کنند نیز اهمیت دارد. بهتر است موارد زیر را رعایت کنید:

– گوشت را به جای سرخ کردن یا گریل کردن، بخارپز یا کبابی کنید. 

– از مصرف غذاهایی که حاوی چربی‌های نامطلوب مانند امگا-۶ هستند، دوری کنید. 

– مصرف شکر و کربوهیدرات‌ها را به حداقل برسانید. 

– گوشت قرمز را به میزان محدود مصرف کنید. 

– از ادویه‌های تند کمتر استفاده کنید. 

– نوشیدنی‌های الکلی را کاملاً کنار بگذارید.

عوارض بیماری روماتیسم

اگر روماتیسم تحت مراقبت و درمان مناسب قرار نگیرد، می‌تواند زندگی فرد را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد و عوارض جدی به همراه داشته باشد. برخی از شایع‌ترین عوارض ثانویه روماتیسم عبارت‌اند از:

– مشکلات قلبی نظیر عفونت، آسیب به دریچه‌ها و نارسایی قلبی 

– اختلالات کلیوی همچون نارسایی، التهاب و عفونت 

– آسیب‌های کبدی ناشی از مصرف داروهای مرتبط با درمان روماتیسم 

– التهاب عروق خونی 

– بروز ناتوانی‌های دائمی و خطر معلولیت 

– افزایش احتمال مرگ زودرس در صورت عدم درمان مناسب 

کنترل این بیماری نیازمند همکاری نزدیک با پزشک متخصص، رعایت تغذیه سالم و پیگیری درمان‌های پیشنهادی است.

روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید (RA) یک اختلال خودایمنی است که به مفاصل، و در موارد پیشرفته‌تر به سایر بخش‌های بدن، آسیب وارد می‌کند. این بیماری اغلب با درد، التهاب و تورم مفاصل همراه بوده و معمولاً به صورت متقارن بروز می‌کند؛ به این معنا که اگر یک مفصل در بدن درگیر شود، احتمالاً همان مفصل در طرف مقابل نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد. تشخیص زودهنگام این بیماری نقش کلیدی در مدیریت و درمان مؤثر آن دارد. از این رو، اطلاع از علائم و پیگیری درمان از جمله مشاوره با متخصص روماتولوژی اهمیت ویژه‌ای دارد. برای سهولت، می‌توانید از پلتفرم‌هایی نظیر دکترتو به صورت آنلاین یا حضوری نوبت بگیرید.

روماتیسم مفصلی چیست؟

روماتیسم مفصلی نوعی بیماری مزمن خودایمنی است که زمانی به وجود می‌آید که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت‌های سالم بدن حمله می‌کند. این حملات معمولاً پوشش داخلی مفاصل (سینوویوم) را ملتهب کرده و باعث ایجاد علائمی مثل قرمزی، تورم، گرما و درد می‌شوند. ویژگی مهم این بیماری تأثیرگذاری هم‌زمان بر مفاصل هر دو سمت بدن مانند دست‌ها، زانوها یا مچ‌ها است که آن را از سایر انواع آرتریت، نظیر استئوآرتریت، متمایز می‌کند. علاوه بر مفاصل، آرتریت روماتوئید ممکن است اعضای دیگری مانند چشم، قلب، ریه‌ها و حتی عروق خونی را نیز تحت تأثیر قرار دهد.

انواع روماتیسم مفصلی

روماتیسم مفصلی به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود: **سرم مثبت** و **سرم منفی**. شناسایی نوع بیماری می‌تواند در تعیین روش درمان مؤثر باشد. در ادامه به بررسی انواع مختلف تأثیرات روماتیسم بر بخش‌های بدن می‌پردازیم.

۱. تأثیر بر مفاصل دست

دست‌ها و مچ‌ها که شامل ۲۹ استخوان و تعداد زیادی مفصل هستند، از نواحی متداولِ درگیری در روماتیسم مفصلی محسوب می‌شوند. التهابات ناشی از این بیماری موجب آسیب به غضروف و استخوان شده و ممکن است باعث کشیدگی رباط‌های اطراف مفاصل شود. این کشیدگی‌ها می‌توانند تغییر شکل دست‌ها و بی‌ثباتی مفاصل را به همراه داشته باشند.

۲. تأثیر بر زانوها

روماتیسم مفصلی اغلب باعث التهاب غشای سینوویال زانو شده و کپسول مفصلی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این التهابات گاهی همراه با آزاد شدن موادی از سوی سلول‌های التهابی است که به تدریج غضروف زانو را تخریب کرده و باعث کاهش عملکرد مفصل می‌شوند. ویژگی تقارن این بیماری باعث می‌شود که به طور معمول زانوی هر دو پا هم‌زمان درگیر شود.

۳. تأثیر بر پاها

روماتیسم مفصلی می‌تواند بیش از ۳۰ مفصل در پا و مچ را تحت تأثیر قرار دهد. مفاصلی که کارکردهای اصلی نظیر تعادل، ثبات و حرکت بدن را برعهده دارند، ممکن است دچار ضعف شوند. این بیماری گاهی منجر به افتادگی قوس کف پا می‌شود که جلوی پا را متمایل به بیرون کرده و باعث تغییر شکل غیرعادی پا می‌شود. همچنین تخریب غضروف در این ناحیه ممکن است درد شدید آرتریتی را ایجاد کند.

تشخیص دقیق نوع و شدت آرتریت روماتوئید، نقش مهمی در انتخاب روش درمان مناسب ایفا می‌کند. به همین دلیل مراجعه به پزشک متخصص ضروری است تا روند درمان متناسب با وضعیت بیمار تنظیم شود.

علائم روماتیسم مفصلی در افراد مختلف می‌تواند متفاوت باشد. در برخی، این علائم به مرور زمان و طی چندین سال ظاهر می‌شوند، در حالی که در دیگران، سرعت پیشرفت بیماری بسیار بیشتر است. به طور معمول، نشانه‌های اصلی آرتریت روماتوئید شامل موارد زیر است:

– درد، ورم، سفتی و حساسیت در بیش از یک مفصل 

– سفتی مفصلی، به‌ویژه هنگام صبح یا پس از مدت زمان طولانی نشستن 

– درد و سفتی هم‌زمان در مفاصل مشابه دو طرف بدن 

– خستگی زیاد 

– ضعف عمومی 

– تب

علائم روماتیسم مفصلی در دست

علائم رایج این بیماری در دست شامل تورم، درد و سفتی است که اغلب برخی از مفاصل بیشتر از بقیه تحت تأثیر قرار می‌گیرند. تورم‌هایی شبیه سوسیس (دوکی‌شکل) نیز ممکن است در انگشتان قابل مشاهده باشند. سایر نشانه‌های مربوط به دست عبارتند از: 

– وجود یک توده نرم پشت دست که هم‌زمان با حرکت تاندون‌ها حرکت می‌کند 

– صدای جیرجیر یا کرپیتوس در هنگام حرکت مفاصل 

– تغییر زاویه انگشتان هنگام انحراف از سمت شست 

– التهاب و ورم تاندون‌های خم‌کننده انگشتان 

– بی‌حسی یا احساس گزگز در انگشتان (مانند سندرم تونل کارپال) 

– پارگی تاندون که باعث عدم توانایی در صاف کردن یا خم کردن برخی انگشتان می‌شود 

– ناپایداری در مفاصل مچ دست یا انگشتان 

– بدشکلی‌هایی مانند خم شدن مفصل میانی انگشت و کشیدگی بیش از حد مفصل انتهایی 

– هایپراکستنشن (شکل گردن قو) که شامل نوسان به عقب مفصل میانی انگشت همراه با خم شدن نوک آن است 

علائم روماتیسم مفصلی زانو

علائم روماتیسم زانو شباهت زیادی به موارد دیده‌شده در دیگر مفاصل دارد، اما تفاوت‌هایی نیز ممکن است وجود داشته باشد. نشانه‌های رایج شامل: 

– صدای ساییدن یا ضربه هنگام حرکت زانو (کرپیتوس) 

– مشکل در راه رفتن یا انجام حرکات طبیعی 

– حساسیت زانو به تغییرات آب‌وهوایی 

– سفتی و تورم زانو 

– احساس کمانش ناگهانی در زانو 

– درد زانو که تدریجی ایجاد می‌شود یا ناگهان بروز می‌کند 

– قرمزی و التهاب پوستی اطراف زانو 

– قفل شدن زانو حین حرکت 

– احساس گرما و داغی در پوست زانو 

علائم روماتیسم مفصلی پا

در پا، شایع‌ترین نشانه‌ها شامل درد، ورم و خشکی هستند. این علائم معمولاً هم‌زمان در چندین مفصل دو پا ظاهر می‌شوند. برخی دیگر از علائم متداول: 

– درد در مفاصل، کف پا یا اطراف برجستگی پا 

– حس گرمای موضعی در مفصل‌ها که بر توانایی راه رفتن تأثیر می‌گذارد 

– شکل‌گیری پینه یا بونیون به همراه تغییر شکل انگشتان به حالت‌هایی مانند انگشت چکشی یا پای پنجه‌ای 

– تغییر موقعیت استخوان‌ها، اگر مچ یا پشت پا تأثیر بگیرد، که می‌تواند منجر به افتادگی قوس کف پا و بروز مشکلات حرکتی شود 

علاوه بر این، تأثیر گسترده‌تر روماتیسم بر سیستم بدن ممکن است باعث تب، خستگی مفرط، کاهش اشتها و ظهور توده‌هایی نزدیک به مفاصل شود. 

علت روماتیسم مفصلی

روماتیسم مفصلی یک بیماری خودایمنی است که در اثر حمله اشتباه سیستم ایمنی بدن به بافت‌های سالم ایجاد می‌شود. هنوز علت دقیق این بی‌نظمی مشخص نیست، اما مکانیزم آن این‌گونه است: سیستم ایمنی به‌جای مقابله با عفونت‌ها، پادتن‌هایی تولید می‌کند که به پوشش مفاصل (سینوویوم) حمله کرده و سبب التهاب و آسیب می‌شوند. این التهاب شیمیایی نیز بافت‌های اطراف را تخریب کرده و منجر به اختلال عملکرد طبیعی مفاصل می‌شود.

عوارض روماتیسم مفصلی

روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید) می‌تواند طیف وسیعی از عوارض را به همراه داشته باشد که شدت و نوع آن‌ها در هر فرد متفاوت است. برخی ممکن است تنها علائم خفیفی تجربه کنند، در حالی که دیگران با مشکلات جدی‌تری روبرو می‌شوند. این عوارض شامل موارد زیر هستند: 

– مشکلات قلبی 

– بیماری‌های ریوی 

– پوکی استخوان 

– عفونت‌ها 

– کم‌خونی 

– خستگی مفرط 

– خشکی چشم 

– فرسایش مفصل 

– تب خفیف 

– نارسایی کلیه 

– سندرم تونل کارپال: فشار بر عصب مدیان در مچ دست که باعث درد و بی‌حسی انگشتان می‌شود. 

– پریکاردیت: التهاب پوشش قلب که منجر به درد قفسه سینه یا تنگی نفس می‌شود. 

– ندول روماتوئید: توده‌های سفت و بی‌حرکت در نزدیکی مفاصل. 

– واسکولیت: التهاب رگ‌های خونی که جریان خون را کاهش داده و به بافت‌ها آسیب می‌زند. 

– میلوپاتی: مشکلات طناب نخاعی که ممکن است ضعف یا بی‌حسی در اندام‌ها ایجاد کند. 

– لنفوم: نوعی سرطان سیستم لنفاوی. 

– آمیلوئیدوز: تجمع پروتئین غیرطبیعی در بافت‌ها که به اندام‌ها آسیب می‌رساند. 

– اپی‌اسکلریت: التهاب سطح خارجی صلبیه چشم، همراه با قرمزی و درد. 

– التهاب چشم 

– سندرم فلتی: اختلال نادر مرتبط با بزرگ شدن طحال و کاهش گلبول‌های سفید خون. 

– بیماری بینابینی ریه: التهاب و زخم در بافت‌های میان‌ریه‌ای که فرآیند تنفس را مختل می‌کند.

تشخیص روماتیسم مفصلی

تشخیص به‌موقع روماتیسم مفصلی می‌تواند از پیشرفت بیماری و بروز عوارض شدید جلوگیری کند. روش‌های تشخیصی زیر برای شناسایی این بیماری رایج هستند: 

– معاینه فیزیکی توسط پزشک 

– آزمایش نرخ رسوب گلبول قرمز (ESR) برای ارزیابی میزان التهاب در بدن 

– بررسی سطح پروتئین واکنشی C (CRP) 

– انجام شمارش کامل خون برای تشخیص احتمال کم‌خونی 

– آزمایش فاکتور روماتوئید و آنتی‌بادی‌های ضد CCP برای ارزیابی فعالیت بیماری 

– تصویر‌برداری از مفاصل با اشعه ایکس یا MRI برای بررسی آسیب و التهاب مفصلی 

– انجام پرسشنامه‌های ارزیابی توانایی بدنی 

راه‌های پیشگیری از روماتیسم مفصلی

با تغییر سبک زندگی و رعایت توصیه‌های پیشگیرانه، می‌توان خطر ابتلا به این بیماری را کاهش داد. روش‌های جلوگیری شامل موارد زیر هستند: 

– کنترل وزن مناسب 

– فعالیت بدنی و ورزش منظم 

– رعایت یک رژیم غذایی سالم و متعادل 

– مصرف بیشتر ماهی در برنامه غذایی 

– محدود کردن نوشیدنی‌های الکلی 

– توجه به سلامت دهان و دندان 

– مدیریت استرس روزمره 

– تامین ویتامین D کافی در بدن 

– محافظت از مفاصل در برابر آسیب‌ها 

– کاهش مصرف نمک در رژیم غذایی 

– داشتن خواب کافی و مناسب 

درمان روماتیسم مفصلی

هرچند درمان قطعی این بیماری وجود ندارد، اما روش‌های درمانی می‌توانند به کاهش التهاب، کنترل درد، جلوگیری از تخریب مفاصل و ارتقای کیفیت زندگی بیمار کمک کنند. درمان‌های متداول شامل موارد زیر است: 

1. دارودرمانی برای کنترل علائم و کاهش التهاب
2. تغییرات سبک زندگی، مانند اصلاح رژیم غذایی و افزایش تحرک بدنی
3. استفاده از درمان‌های حمایتی، مثل فیزیوتراپی یا مشاوره روان‌شناسی در موارد لازم
4. جراحی، در صورتی که آسیب مفاصل شدید باشد

حمایت درمانی هدفمند و مداوم می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و تاثیر آن بر زندگی روزمره را به حداقل برساند. 

۱. داروهای روماتیسم مفصلی 

نوع داروی توصیه‌شده توسط پزشک با توجه به شدت علائم و مدت زمان ابتلا به بیماری تعیین می‌شود. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID‌ها) مانند ایبوپروفن (Advil، Motrin IB) و ناپروکسن سدیم (Aleve) برای کاهش درد و التهاب مؤثرند، که برخی از آنها بدون نسخه نیز قابل دسترسی هستند. همچنین، انواع قوی‌تر این داروها فقط با نسخه پزشک در دسترس‌اند. استروئیدها و کورتیکواستروئیدهایی نظیر پردنیزون نیز می‌توانند به کاهش التهاب، درد و آسیب مفاصل کمک کنند. 

گروهی از DMARDهای جدید که به اصلاح‌کننده‌های پاسخ بیولوژیک معروف‌اند، شامل داروهایی همچون آباتاسپت (اورنسیا)، آدالیموماب (هومیرا)، آناکینرا (کینرت)، سرتولیزوماب (Cimzia)، اتانرسپت (انبرل)، گلیموماب (سیمپونی)، اینفلیکسیماب (رمیکاد)، ریتوکسیماب و سولفاسالازین هستند. در مواردی که DMARDهای سنتی و بیولوژیک اثربخش نباشند، استفاده از باریسیتینیب، توفاسیتینیب یا آپاداسیتینیب ممکن است توصیه شود. شایان ذکر است مصرف دوزهای بالای توفاسیتینیب می‌تواند خطراتی از قبیل تشکیل لخته خون در ریه‌ها، مشکلات قلبی جدی و سرطان را افزایش دهد.

۲. بهترین قرص برای درمان روماتیسم مفصلی 

بهترین داروها برای درمان این بیماری، داروهای ضد روماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری یا DMARDها شناخته می‌شوند.

۳. داروهای گیاهی برای روماتیسم مفصلی 

ترکیبات گیاهی مانند زردچوبه، ریشه زنجبیل، بروملین یا گیاهانی از قبیل گزنه و اسطوخودوس، اثری قابل توجه در بهبود علائم آرتریت روماتوئید نشان داده‌اند.

۴. رژیم غذایی مفید برای روماتیسم مفصلی 

انتخاب غذاهای مناسب می‌تواند به کاهش التهاب مرتبط با آرتریت روماتوئید کمک کند. هرچند رژیم غذایی قادر به درمان مستقیم بیماری نیست، اما مصرف مواد غذایی سالم با کاهش التهاب، تأمین مواد مغذی مورد نیاز بدن و حفظ وزن مناسب می‌تواند تأثیر مثبتی بر مدیریت علائم داشته باشد. اهمیت وزن سالم از آن جهت است که اضافه وزن فشار بیشتری بر مفاصل وارد کرده و حتی برخی از داروهای تجویزشده را کم‌اثر می‌کند.

علاوه بر این، بافت چربی در بدن پروتئین‌هایی به نام سیتوکین تولید می‌کند که می‌تواند فرایند التهابی را تحریک کند. تحقیقات نشان داده‌اند که رژیم غذایی مدیترانه‌ای، که شامل مصرف مقادیر زیادی میوه، سبزیجات، غلات کامل و چربی‌های سالم است، گزینه مناسبی برای افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید محسوب می‌شود. در ادامه، به برخی از غذاهای مفید که می‌توانید در برنامه غذایی خود بگنجانید، می‌پردازیم.

ماهی‌های چرب مانند قزل‌آلا، ماهی تن، ساردین و شاه‌ماهی منابع غنی از اسیدهای چرب امگا ۳ هستند که به کاهش التهاب کمک می‌کنند. 

میوه‌ها و سبزیجات نیز سرشار از آنتی‌اکسیدان‌هایی هستند که با خنثی کردن رادیکال‌های آزاد اثر مثبتی بر سلامت بدن دارند. توصیه می‌شود روزانه به طور متنوع از سبزیجات استفاده کرده و حدود دو فنجان میوه و دو و نیم تا سه فنجان سبزیجات مصرف کنید تا تأثیرات مفید آن‌ها را دریافت کنید. 

برای ارتقای سلامت و کاهش سطح CRP و خطر بیماری‌های قلبی مرتبط با آرتریت روماتوئید، غلات کامل مانند جو، گندم کامل، برنج قهوه‌ای و کینوا مصرف کنید. 

حبوبات نظیر نخود و لوبیا نیز به عنوان منبعی عالی از پروتئین اهمیت دارند، به‌ویژه برای افرادی که در معرض کاهش توده عضلانی هستند. این مواد غذایی تقریباً بدون چربی هستند و حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد مغذی ارزشمندی همچون اسید فولیک، منیزیم، آهن، روی و پتاسیم هستند که به سلامت قلب و تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کنند. 

آجیل‌ها نیز منابع غنی از چربی‌های مفید هستند. گزینه‌هایی مانند پسته، بادام و فندق را در رژیم غذایی خود بگنجانید. گردو نیز به طور ویژه برای افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید توصیه می‌شود، چراکه حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ است. البته در مصرف آجیل‌ها نباید زیاده‌روی کرد، زیرا با وجود چربی‌های سالم، کالری بالایی دارند. 

روغن زیتون نیز جایگزین بسیار خوبی برای سایر روغن‌هاست. این روغن نه‌تنها حاوی چربی‌های سالم غیراشباع است، بلکه ترکیبی به نام اولئوکانتال دارد که اثرات ضد التهابی داشته و عملکردی شبیه به داروی ایبوپروفن در کاهش درد دارد.

روماتیسم زانو یا آرتریت زانو، وضعیتی است که باعث التهاب، درد، تورم و محدودیت در حرکت مفصل زانو می‌شود. این بیماری به یکی از مهم‌ترین و قوی‌ترین مفاصل بدن آسیب می‌رساند و اگر به موقع کنترل نشود، می‌تواند با پیشرفت خود زندگی روزمره فرد را تحت تأثیر قرار دهد و به مشکلی جدی و ناتوان‌کننده تبدیل شود. اگرچه هنوز درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما انتخاب روش‌های مناسب مدیریت آن می‌تواند به کاهش علائم و کند کردن پیشرفت بیماری کمک کند. پیگیری وضعیت زانو تحت نظر پزشک متخصص ارتوپدی یا روماتولوژی، بهترین راهکار برای مدیریت این بیماری است.

در این مقاله ارائه‌شده توسط دکترتو، به بررسی دقیق روماتیسم زانو پرداخته‌ایم؛ از تشخیص و روش‌های پیشگیری گرفته تا مدیریت و درمان بیماری. همچنین توضیحاتی درباره دریافت نوبت مشاوره حضوری یا آنلاین از پزشکان متخصص در این زمینه از طریق پلتفرم دکترتو ارائه شده است. دکترتو، سامانه‌ای آنلاین است که روند دریافت نوبت برای ویزیت پزشکان متنوع در سراسر ایران را تسهیل کرده و امکانات مفیدی را در اختیار کاربران قرار می‌دهد.

روماتیسم زانو چیست؟

این بیماری شامل التهاب و تخریب غضروف مفصل زانو می‌شود. غضروف لایه‌ای نرم و لغزنده است که انتهای استخوان‌ها را پوشانده و همچون یک بالشتک محافظ عمل می‌کند. عملکرد این بافت باعث می‌شود زانو به صورت روان خم و صاف شود. غضروف موجود، انتهای استخوان ران، قسمت بالایی استخوان ساق پا (درشت‌نی) و سطح زیرین کشکک را پوشش می‌دهد. هنگامی که غضروف تخریب شود، فضای میان استخوان‌ها کاهش یافته و در موارد پیشرفته مالش مستقیم استخوان‌ها بر یکدیگر آغاز می‌شود که ممکن است به ایجاد خارهای استخوانی یا برجستگی‌های غیرطبیعی روی سطح استخوان منجر شود. این فرسایش طولانی‌مدت حتی می‌تواند باعث بدشکلی زانو شده یا مشکلات موجود را تشدید کند.

علائم روماتیسم زانو تأثیر گسترده‌ای بر فعالیت‌های روزمره مانند راه رفتن یا بالا رفتن از پله می‌گذارد و ممکن است زندگی فرد را به طور چشمگیری دشوار کند. برخی علائم شایع آرتریت زانو عبارتند از:

– درد زانو: این درد معمولاً با فعالیت‌هایی مانند ورزش، راه رفتن طولانی‌مدت یا ایستادن افزایش می‌یابد. 

– سفتی مفصل: که باعث می‌شود خم کردن یا صاف کردن زانو دشوار شود. 

– قفل شدن زانو: این وضعیت در اثر آسیب غضروف به وجود می‌آید و حرکت روان زانو را محدود کند. 

– صدای کرپیتوس (Crepitus): شامل ترک خوردن، کلیک یا ضربه خوردن است که هنگام حرکت مفصل آسیب‌دیده شنیده می‌شود. 

– ضعف زانو: این ضعف اغلب ناشی از کاهش فعالیت فیزیکی و در نتیجه تحلیل عضلات چهارسر ران یا همسترینگ است. کاهش میزان حرکت به مرور زمان ممکن است ضعف مفصل را تشدید کند و علائم را بدتر نماید.

روماتیسم زانو در کودکان

هرچند آرتریت بیشتر در بزرگسالان دیده می‌شود، اما کودکان نیز می‌توانند به آن مبتلا شوند. یکی از انواع آرتریت در کودکان، آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان (JIA) است که کودکان زیر 16 سال را تحت تأثیر قرار می‌دهد. JIA می‌تواند از علائم خفیف تا شدید متغیر باشد و حتی سال‌ها ادامه پیدا کند. خوشبختانه، نیمی از کودکان مبتلا ممکن است تا دوران بزرگسالی از این بیماری بهبود یابند.

روماتیسم زانو در بزرگسالان

آرتروز مفصل زانو در بزرگسالان یک بیماری شایع و اغلب دردناک است که با افزایش سن بروز پیدا کرده و شدت آن بیشتر می‌شود. این بیماری ممکن است یک یا هر دو زانو را درگیر کند. به طور معمول، درد، تورم و سفتی مفاصل از رایج‌ترین علائم آرتروز در بزرگسالان هستند. با این حال، روش‌های درمانی مختلفی برای کاهش این علائم وجود دارد که می‌تواند به کیفیت زندگی فرد کمک کند.

علت روماتیسم زانو

مهم‌ترین علت بروز روماتیسم زانو افزایش سن است، به طوری که تقریباً همه افراد در نهایت درجاتی از آرتروز را تجربه خواهند کرد. با این وجود، برخی عوامل خطر می‌توانند احتمال ابتلا به آرتریت را در سنین جوان‌تر افزایش دهند. علت‌های مهم روماتیسم زانو شامل موارد زیر هستند: 

با افزایش سن، توانایی ترمیم غضروف‌ها به‌طور قابل توجهی کاهش می‌یابد. از طرفی، اضافه‌وزن موجب افزایش فشار بر مفاصل، خصوصاً زانوها، می‌شود و هر کیلوگرم وزن اضافی، فشار مضاعفی بر زانوها اعمال می‌کند. عامل وراثت نیز نقش مهمی دارد؛ به‌طوری که جهش‌های ژنتیکی یا ناهنجاری‌های ارثی در ساختار استخوان‌های اطراف زانو می‌توانند خطر ابتلا به استئوآرتریت را بالا ببرند.

از نظر جنسیتی، تحقیقات نشان می‌دهند که زنان بالای ۵۵ سال نسبت به مردان بیشتر مستعد آرتروز زانو هستند. همچنین، استرس‌های تکرارشونده ناشی از فعالیت‌های شغلی سنگین که فشار مداوم بر زانو وارد می‌کنند، خطر این بیماری را افزایش می‌دهند.

ورزشکارانی که به فعالیت‌هایی مانند فوتبال، تنیس یا دویدن طولانی‌مدت مشغول‌اند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آرتروز زانو قرار دارند. البته تمرینات منظم و متعادل نه تنها برای سلامت مفاصل مفید است، بلکه با تقویت عضلات اطراف زانو می‌تواند احتمال آرتروز را کاهش دهد؛ ضعف این عضلات خود عاملی برای بروز این بیماری است.

برخی بیماری‌ها نیز می‌توانند زمینه‌ساز آرتروز باشند. افرادی که مبتلا به آرتریت روماتوئید هستند یا از اختلالات متابولیکی مانند سطح بالای هورمون رشد رنج می‌برند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آرتروز زانو قرار دارند.

روش‌های تشخیص روماتیسم زانو

آرتریت زانو می‌تواند انجام فعالیت‌های روزمره مانند راه رفتن یا بالا رفتن از پله‌ها را به چالشی بزرگ تبدیل کند. برخی از علائم شایع آرتریت زانو عبارت‌اند از:

– درد زانو: این درد ممکن است با حرکات خاص یا ورزش‌هایی نظیر راه رفتن طولانی‌مدت یا ایستادن تشدید شود. 

– سفتی مفصل: سختی در مفصل زانو می‌تواند خم و صاف کردن آن را دشوار کند. 

– گرفتگی و قفل شدن زانو: زمانی که غضروف آسیب‌دیده و ناهموار، حرکت روان مفصل را مختل می‌کند. 

– صدای مفصل (کرپیتوس): در صورتی که مفصل آسیب دیده باشد، صداهایی از قبیل ترک خوردن، تق‌تق یا کلیک حین حرکت زانو شنیده می‌شود. 

– ضعف در زانو: این ضعف معمولاً به دلیل کاهش فعالیت و ضعف یا تحلیل عضلات چهارسر ران یا همسترینگ رخ می‌دهد، که می‌تواند محدودیت حرکتی بیشتری ایجاد کند و علائم را تشدید نماید. 

برای تشخیص آرتریت زانو، پزشک ممکن است از روش‌های مختلفی استفاده کند، از جمله: 

1. سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی: بررسی علائم و نشانه‌های ظاهری و سابقه بیماری.
2. آزمایش خون: برای شناسایی نشانگرهای ژنتیکی یا آنتی‌بادی‌های مرتبط با آرتریت روماتوئید (RA).
3. تصویربرداری با اشعه ایکس: این روش امکان مشاهده آسیب وارد شده به غضروف از طریق کاهش فضای مفصلی بین استخوان‌ها، خار استخوان یا کیست ناشی از آرتروز را فراهم می‌کند.
4. آسپیراسیون مفصل: استخراج و آزمایش مایع سینوویال داخل مفصل زانو برای بررسی التهاب یا عفونت.

لازم به ذکر است که غضروف در تصاویر اشعه ایکس قابل مشاهده نیست؛ با این حال، باریک شدن فضای مفصلی نشانه کاهش غضروف است. در برخی موارد نادر، پزشک ممکن است از روش‌های پیشرفته‌تری نظیر ام‌آر‌آی یا سی‌تی اسکن برای تشخیص دقیق‌تر استفاده کند.

درمان روماتیسم زانو بسته به نوع و مرحله بیماری، سن، شدت درد و سایر عوامل، می‌تواند تفاوت‌های زیادی داشته باشد. اگرچه درمان کامل روماتیسم مفصلی ممکن نیست و غضروف از دست‌رفته قابل بازیابی نیست، اما روش‌هایی وجود دارد که می‌تواند به کاهش درد و جلوگیری از آسیب بیشتر کمک کند. در این مطلب به روش‌های مختلفی مانند استفاده از وسایل کمکی (مانند عصا)، دارو درمانی، فیزیوتراپی و عمل جراحی پرداخته‌ایم.

1. درمان دارویی روماتیسم زانو 

در صورتی که روماتیسم زانو در شما تشخیص داده شود، پزشک معمولاً ترکیبی از داروهای DMARD (داروهای ضد روماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری) را به عنوان بخشی از درمان اولیه توصیه می‌کند. این داروها با کاهش علائم و کند کردن روند پیشرفت بیماری عمل می‌کنند. نحوه عملکرد این داروها به مسدود کردن اثر مواد شیمیایی آزاد شده توسط سیستم ایمنی بدن در هنگام حمله به مفاصل مربوط می‌شود. این مواد شیمیایی در غیر این صورت می‌توانند به استخوان‌ها، تاندون‌ها، رباط‌ها و غضروف‌های اطراف آسیب وارد کنند. 

برخی از داروهای DMARD که ممکن است توسط پزشک برای درمان روماتیسم زانو تجویز شوند عبارتند از: 

– متوترکسات 

– لفلونوماید 

– هیدروکسی کلروکین 

– سولفاسالازین 

معمولاً متوترکسات اولین گزینه‌ای است که برای درمان آرتریت روماتوئید انتخاب می‌شود. این دارو اغلب همراه با یک DMARD دیگر یا یک دوره کوتاه از استروئیدها (مانند کورتیکواستروئیدها) برای کاهش درد مصرف می‌شود. در برخی موارد، پزشکان ممکن است درمان‌های بیولوژیکی را نیز به ترکیب اضافه کنند. با این حال، باید توجه داشت که متوترکسات و دیگر داروهای مشابه ممکن است با عوارض جانبی جدی همراه باشند. بنابراین، مصرف آنها نیازمند نظارت دقیق پزشک است.

درمان روماتیسم زانو با ورزش می‌تواند روشی مؤثر برای کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل باشد. انجام منظم تمرینات قدرتی و حرکتی اغلب پس از چند هفته بهبود محسوسی ایجاد می‌کند. برای شروع، تمرین روزانه به مدت حدود سی دقیقه گزینه مناسبی است. با این حال، اگر تازه‌کار هستید، می‌توانید با ۱۰ دقیقه تمرین در روزهای متناوب آغاز کنید و سپس با کاهش درد، زمان و شدت تمرینات را افزایش دهید. مقداری درد خفیف عضلانی در ابتدای کار طبیعی است. اگر نیاز به مسکن‌های بدون نسخه همچون استامینوفن، ایبوپروفن یا ناپروکسن دارید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید. همچنین استفاده از یخ برای کاهش التهاب مفید است. به یاد داشته باشید که هیچ‌گاه درد مفاصل را نادیده نگیرید و در صورت تجربه درد شدید، با پزشک خود مشورت کنید. در ادامه به معرفی چند حرکت ورزشی مفید می‌پردازیم:

کشش همسترینگ: این حرکت باعث افزایش انعطاف‌پذیری بدن و بهبود دامنه حرکتی می‌شود و احتمال بروز درد و آسیب را کاهش می‌دهد. قبل از شروع، بدن خود را با ۵ دقیقه پیاده‌روی گرم کنید. سپس برای انجام کشش همسترینگ، روی زمین دراز بکشید و این حرکت را به نوبت برای هر دو پا انجام دهید.

کشش ساق پا: ابتدا پای راست خود را خم کنید. پای چپ را به سمت عقب بکشید و صاف نگه دارید، سپس پاشنه پای چپ را به آرامی به سمت زمین فشار دهید تا کشش را در ساق پای عقبی احساس کنید. این وضعیت را به مدت ۲۰ ثانیه حفظ کنید و دو بار تکرار کنید. سپس پاها را جابه‌جا کنید. برای افزایش شدت کشش، می‌توانید بیشتر به جلو خم شوید و زانو را عمیق‌تر خم کنید، البته دقت کنید که زانویتان از انگشتان پا جلوتر نرود.

بلند کردن صاف پا: روی زمین دراز بکشید و قسمت بالایی بدن خود را با آرنج‌هایتان حفظ کنید. زانوی چپ را خم کرده و کف پا را روی زمین قرار دهید. پای راست را صاف نگه داشته و انگشتان آن را رو به بالا قرار دهید. عضلات ران را منقبض کرده و پای راست خود را بالا بیاورید. آن را به مدت ۳ ثانیه نگه دارید، سپس آرام به زمین بازگردانید و مجدداً بالا بیاورید. این تمرین را در دو ست ۱۰ تکراری انجام دهید و بعد از هر ست، پاها را عوض کنید.

تمرین پای خم‌شده: روی زمین دراز بکشید و هر دو پا را صاف روی زمین قرار دهید. یکی از پاها را خم کرده و برای ۵ ثانیه در وضعیت کشش نگه دارید. این حرکت را نیز در دو ست ۱۰ تکراری انجام داده و پس از هر ست جای پاها را عوض کنید.

این تمرینات می‌توانند به تسکین دردهای مرتبط با روماتیسم زانو کمک کنند و انعطاف‌پذیری و قدرت مفاصل شما را ارتقا دهند.

2. فیزیوتراپی برای روماتیسم زانو 

فیزیوتراپی نقشی حیاتی در کنترل و درمان روماتیسم زانو ایفا می‌کند. فیزیوتراپیست‌ها با ارائه روش‌های درمانی، به شما کمک می‌کنند تا در مواقعی که درد زانو انجام فعالیت‌های روزمره را دشوار کرده است، تحرک‌پذیری خود را بهبود دهید و درد را کاهش دهید. این روش‌ها می‌توانند به افزایش توان حرکتی و تسکین علائم کمک کنند.

3. جراحی روماتیسم زانو 

جراحی معمولاً زمانی پیشنهاد می‌شود که سایر روش‌های درمانی موفق نبوده باشند. نوع جراحی مورد نیاز به وضعیت خاص هر بیمار و تشخیص پزشک بستگی دارد. در ادامه به معرفی انواع رایج جراحی‌های روماتیسم زانو می‌پردازیم.

جراحی آرتروسکوپی: این روش شامل وارد کردن یک لوله باریک مجهز به دوربین کوچک از طریق برش کوچکی در پوست است تا جراح بتواند داخل زانو را بررسی کند. در این فرآیند، غضروف آسیب‌دیده برداشته می‌شود یا زانو پاکسازی می‌شود تا قطعات آزاد استخوان یا غضروف که ممکن است منجر به درد شوند، حذف گردند. معمولاً افراد چند روز پس از این عمل می‌توانند به فعالیت‌های عادی خود بازگردند و روند بهبودی نیز اغلب بدون درد جدی پیش می‌رود. 

جراحی تعویض مفصل زانو: اگر پس از طی کردن تمامی گزینه‌های درمانی دیگر همچنان درد زانو باقی بماند، پزشک ممکن است تعویض مفصل زانو را توصیه کند. این جراحی شامل برداشتن تمام یا بخشی از مفصل آسیب‌دیده و جایگزینی آن با مفصل مصنوعی است. در برخی موارد، جراحی با استفاده از فناوری رباتیک انجام می‌شود. بهبودی کامل پس از این عمل ممکن است ماه‌ها زمان ببرد، اما معمولاً به کاهش درد و افزایش قابلیت حرکت بیمار کمک فراوانی می‌کند.

4. درمان روماتیسم زانو با طب سنتی 

تحقیقات متعددی حاکی از اثربخشی طب سوزنی همراه با داروهای گیاهی برای درمان آرتروز زانو با حداقل عوارض جانبی هستند. امروزه، اهمیت یافتن جایگزین‌هایی برای کاهش درد مزمن، به ویژه پرهیز از داروهای افیونی، از همیشه بیشتر احساس می‌شود. طب سوزنی می‌تواند راهکاری مناسب برای کاهش درد، التهاب و سفتی زانو باشد و همچنین دامنه حرکتی آن را افزایش دهد. این روش بهبود کیفیت زندگی و تسهیل فعالیت‌های روزانه را نیز به دنبال دارد. 

علاوه بر طب سوزنی، مصرف گیاهان و موادی مانند موارد زیر برای افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی پیشنهاد می‌شود: 

– زنجبیل 

– زردچوبه 

– چای سبز 

– سرکه سیب 

– فلفل هندی 

– سیر 

– لیمو 

– انواع روغن‌ها شامل روغن اکالیپتوس، روغن خردل، روغن نعناع و روغن زیتون

روماتیسم زانو می‌تواند با عوارض متعددی همراه باشد که در بسیاری از موارد تأثیر قابل‌توجهی بر کیفیت زندگی افراد می‌گذارد. برخی از شایع‌ترین عوارض این بیماری شامل موارد زیر است:

تجزیه سریع و کامل غضروف در مفصل که به شل شدن مواد بافتی منجر می‌شود (کندرولیز) 

مرگ استخوان (استئونکروز) 

ایجاد شکستگی‌های استرسی، که به صورت ترک‌های کوچک در استخوان و در پاسخ به آسیب یا فشارهای مکرر ظاهر می‌شود 

خونریزی داخلی در مفصل 

عفونت مفصل، هرچند این مورد بسیار نادر است 

ضعف یا پارگی تاندون‌ها و رباط‌های اطراف مفصل، که می‌تواند به ناپایداری مفصل منجر شود 

ایجاد کیست‌های بیکر (برآمدگی‌های مایع‌دار در پشت زانو)، که اغلب بدون درد هستند، اما ممکن است به رگ‌های خونی فشار آورده و تورم پا ایجاد کنند یا حتی ترکیده و دردناک شوند

پیشگیری از روماتیسم زانو

با رعایت برخی اصول و اقدامات، می‌توان از خطر ابتلا به روماتیسم زانو کاست و از این عارضه پیشگیری کرد. روش‌های مؤثر در این زمینه عبارتند از: 

– مراقبت از بدن برای کاهش احتمال آسیب‌دیدگی 

– مدیریت وزن و کاهش آن در صورت نیاز 

– انجام فعالیت‌های ورزشی منظم 

– حفظ سلامت و محافظت از مفاصل 

– کنترل سطح قند خون 

– نوشیدن آب به مقدار کافی 

– مصرف مواد غذایی سالم و غنی 

– توجه به هرگونه درد یا ناراحتی و اقدام برای پیگیری آن 

– ترک سیگار و اجتناب از دخانیات 

– استفاده از کفش‌های مناسب و راحت  جهت کاهش فشار بر زانو 

این نکات می‌توانند در حفظ سلامت مفاصل و کاهش احتمال بروز عوارض مرتبط با روماتیسم زانو بسیار مؤثر باشند.

مطالعه بیشتر