حاملگی خارج رحمی

حاملگی خارج رحمی چیست و چه علائمی دارد؟

یکی از مشکلات مهم در حوزه سلامت زنان، بارداری خارج رحمی است. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که جنین به جای کاشت در دیواره داخلی رحم، در محلی خارج از آن جای‌گیر شود. بارداری خارج رحمی یک فوریت پزشکی است که در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع می‌تواند زندگی مادر را به خطر بیندازد. برای درک بهتر این موضوع، لازم است به پرسش‌هایی همچون علائم، عوارض، روش‌های تشخیص و درمان بپردازیم. اگر به دنبال پاسخ این سوالات هستید، با ما همراه باشید.

تعریف بارداری خارج رحمی

برای شناخت این مشکل، ابتدا باید مرور کوتاهی بر آناتومی دستگاه تناسلی زنان داشته باشیم. در طول فرآیند تخمک‌گذاری، یک تخمک از تخمدان آزاد شده و به سمت لوله فالوپ حرکت می‌کند. بارداری زمانی رخ می‌دهد که لقاح تخمک با اسپرم در لوله فالوپ انجام شده و پس از آن تخمک بارور‌شده در دیواره رحم (آندومتر) کاشته شود.

لوله‌های فالوپ با ساختاری پوشیده از مژک‌های کوچک، وظیفه انتقال تخمک بارور‌شده به رحم را بر عهده دارند. اما اگر این مژک‌ها آسیب دیده یا عملکرد طبیعی خود را از دست بدهند، حرکت تخمک مختل شده و ممکن است جنین در همان لوله باقی بماند که منجر به بارداری خارج رحمی می‌شود.

به طور معمول، اغلب موارد بارداری‌های خارج رحمی در یکی از لوله‌های فالوپ رخ می‌دهد. از هر ۱۰۰۰ بارداری، تقریباً ۲۰ مورد ماهیتی خارج رحمی دارد. در چنین بارداری‌هایی، جنین توانایی رشد سالم را ندارد و معمولاً از بین می‌رود. علت این است که جفت در حال رشد نمی‌تواند به خون‌رسانی کافی دسترسی پیدا کند و لوله فالوپ نیز برای پشتیبانی از رشد جنین مناسب نیست. گرچه بارداری‌های خارج رحمی ممکن است در بخش‌های دیگر مانند دهانه رحم، حفره شکم یا تخمدان نیز رخ دهند، اما این موارد بسیار نادر هستند.

عوارض خطرناک بارداری خارج رحمی

در حدود ۱۵ درصد از موارد بارداری خارج رحمی، پارگی لوله فالوپ اتفاق می‌افتد. این وضعیت علائمی مانند درد شدید شکم، خونریزی داخلی و شوک ایجاد می‌کند. پارگی لوله فالوپ یک فوریت پزشکی است که نیاز به جراحی اضطراری دارد و در برخی موارد نیز ممکن است بیمار به انتقال خون نیاز پیدا کند.

باتوجه‌به این مخاطرات جدی، شناسایی علائم بارداری خارج رحمی و مراجعه سریع به پزشک ضروری است. چرا که این وضعیت نه تنها بر سلامت جنین اثر می‌گذارد، بلکه زندگی مادر را نیز کاملاً تحت تأثیر قرار می‌دهد.

علائم حاملگی خارج از رحم چیست، و شایع‌ترین نشانه‌های آن کدام‌اند؟

بارداری خارج از رحم می‌تواند در ابتدا شبیه به یک بارداری طبیعی باشد، اما با رشد تخمک بارورشده در جای نامناسب، علائم مشخص‌تری نمایان می‌شوند. این وضعیت ممکن است علائمی مشابه سقط جنین یا بیماری‌هایی مانند التهاب لگن (PID) و اندومتریوز داشته باشد. 

سه نشانه اصلی حاملگی خارج از رحم عبارت‌اند از: 

– خونریزی در سه‌ماهه اول بارداری 

– درد در ناحیه لگن 

– قطع قاعدگی (آمنوره) 

دیگر علائم حاملگی خارج از رحم چیست؟

در صورتی که باردار هستید و با هر یک از این نشانه‌ها مواجه شدید، باید حتماً به مراکز درمانی مراجعه کنید. برخی از علائم دیگر شامل: 

– حالت تهوع صبحگاهی 

– حساسیت یا درد در ناحیه پستان 

– درد در قسمت تحتانی شکم (چپ یا راست) 

– درد کمر 

– گرفتگی در یک طرف لگن 

– درد ناگهانی و شدید در پایین شکم (که ممکن است ناشی از پارگی لوله رحمی باشد) 

– سرگیجه یا احساس ضعف 

– درد در شانه، گردن یا ناحیه مقعد 

در صورت مشاهده این علائم، به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

اگر علائم حاملگی خارج از رحم را مشاهده کردید، بهتر است در اسرع وقت به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید. در صورتی که دسترسی به پزشک زنان ندارید، می‌توانید به ماما مراجعه نمایید. مراجعه سریع به یک مرکز درمانی ضروری است. علاوه بر این، می‌توانید از طریق مشاوره تلفنی با پزشک زنان یا ماما اطلاعات بیشتری دریافت کرده و در مورد نیاز به اقدام فوری آگاه شوید.

علت بارداری خارج از رحم چیست؟

یکی از رایج‌ترین عواملی که منجر به بارداری خارج از رحم می‌شود، گرفتار شدن تخمک در لوله فالوپ است. بیشتر موارد بارداری خارج رحمی در همین بخش رخ می‌دهند. اما چرا تخمک در لوله فالوپ گیر می‌افتد؟ دلایل زیر می‌توانند در این وضعیت نقش داشته باشند: 

یکی از اصلی‌ترین عوامل لانه‌گزینی نادرست سلول تخم در لوله‌های رحمی، وجود عفونت در این لوله‌هاست. عفونت لوله‌های فالوپ می‌تواند مهم‌ترین علت بارداری خارج از رحم باشد. 

التهاب در لوله‌های فالوپ نیز یکی دیگر از عواملی است که ممکن است منجر به بارداری خارج رحمی شود. 

شکل غیرطبیعی رحم و لوله‌های فالوپ هم می‌تواند در بروز این مشکل نقش داشته باشد. 

عدم تعادل هورمونی یا اختلال در تخمک نیز از دیگر دلایلی است که ممکن است باعث وقوع بارداری خارج از رحم شود. 

عوامل خطر بارداری خارج رحمی شامل مجموعه‌ای از شرایطی است که احتمال ایجاد این وضعیت را در زنان افزایش می‌دهند. بارداری خارج رحمی زمانی رخ می‌دهد که تخمک بارورشده نتواند به دلیل مشکلات موجود در لوله‌های رحمی به رحم منتقل شود. این مشکلات ممکن است ناشی از انسداد لوله یا ضعف عملکرد موهای ریز داخل لوله باشند که وظیفه حرکت دادن تخمک را بر عهده دارند. برخلاف تصور، اسپرم و عوامل مرتبط با آن در وقوع این نوع بارداری نقش ندارند. برخی از مهم‌ترین عواملی که خطر بارداری خارج رحمی را افزایش می‌دهند عبارتند از:

– التهاب و زخم‌های ایجادشده در لوله‌های رحمی به دلیل بیماری‌ها یا جراحی‌های قبلی مانند آندومتریوز، عفونت لگنی (PID)، سالپنژیت، پارگی آپاندیس، جراحی‌های لگنی یا شکمی، و سقط جنین‌های متعدد.

– شرایط پزشکی که بر شکل یا عملکرد لوله‌های رحمی و اندام‌های تولیدمثل تأثیر می‌گذارند.

– داشتن چند شریک جنسی که احتمال ابتلا به عفونت‌های لگنی را افزایش می‌دهد.

– سابقه ناباروری طولانی‌مدت (دو سال یا بیشتر).

– سن بالای مادر (۳۵ سال یا بیشتر).

– عوامل هورمونی یا ناهنجاری‌های ژنتیکی.

– نقایص مادرزادی یا مشکلات ساختاری لوله‌های رحمی.

– تجربه ناموفق در بستن لوله‌های رحمی.

– استفاده از دستگاه داخل رحمی (IUD) برای پیشگیری از بارداری.

– بهره‌گیری از روش‌های کمک‌باروری مانند IVF.

– سابقه بارداری خارج رحمی در گذشته.

– مصرف سیگار.

– ابتلا به بیماری‌های مقاربتی (STD) مانند کلامیدیا یا گونوره.

شناخت این عوامل و مدیریت آنها می‌تواند به پیشگیری یا کاهش خطر بارداری خارج رحمی کمک کند.

تشخیص حاملگی خارج رحمی یکی از چالش‌های مهم پزشکی است که نیاز به ارزیابی دقیق دارد. در بسیاری از موارد، حاملگی خارج رحمی منجر به سقط جنین می‌شود و بدون تشخیص باقی می‌ماند. حدود 15 درصد این نوع حاملگی‌ها زمانی شناسایی می‌شوند که لوله رحمی پاره شده و بیمار به اورژانس منتقل می‌شود. اما خوشبختانه، با استفاده از روندهای تشخیصی پیشرفته، امکان شناسایی زودهنگام این عارضه فراهم است. بارداری خارج رحمی از طریق معاینه فیزیکی قابل تشخیص نبوده و نیازمند آزمایش‌های تخصصی و روش‌های تصویربرداری پزشکی است. در ادامه، برخی از مهم‌ترین روش‌های تشخیص بررسی می‌شود:

1. آزمایش خون برای بررسی هورمون‌ها

در آزمایش خون، سطح هورمون‌های اچ سی جی (hCG) و پروژسترون اندازه‌گیری می‌شود. این هورمون‌ها در دوران بارداری افزایش یافته و در شناسایی وضعیت جنین مؤثر هستند. اگر سطح این هورمون‌ها در چند روز ثابت بماند یا کاهش یابد و کیسه حاملگی در سونوگرافی دیده نشود، احتمال بارداری خارج رحمی مطرح می‌شود.

2. سونوگرافی واژینال

این روش شامل ورود یک پروب سونوگرافی به داخل واژن است تا پزشک بتواند وجود یا عدم وجود کیسه حاملگی در رحم را بررسی کند. این روش دقت بالایی در تشخیص ارائه می‌دهد.

3. لاپاراسکوپی

در مواردی که علائم شدید مانند درد زیاد یا خونریزی شدید وجود داشته باشد، از لاپاراسکوپی استفاده می‌شود. این روش جراحی امکان مشاهده مستقیم داخل شکم را فراهم کرده و پزشک می‌تواند بارداری خارج رحمی را تشخیص داده و همزمان درمان کند. در شرایط بحرانی، ممکن است این تنها گزینه پیش رو باشد.

4. آیا بیبی چک حاملگی خارج رحمی را نشان می‌دهد؟

تست‌های بیبی چک تنها وجود یا عدم وجود بارداری را مشخص می‌کنند و نمی‌توانند محل قرارگیری جنین را تعیین کنند. بنابراین برای تشخیص دقیق محل بارداری، نیاز به آزمایش‌های تکمیلی نظیر سونوگرافی یا بررسی هورمون‌ها وجود دارد.

دلایل خونریزی در سه ماه اول بارداری

دلایل خونریزی در سه ماهه اول ممکن است بسیار متنوع باشد و برخی از آنها می‌توانند جدی باشند. مهم‌ترین موارد عبارتند از: 

– حاملگی خارج رحمی 

– بارداری مولار 

– سقط جنین 

– تهدید به سقط یا خونریزی ناشی از جفت.

در صورت مشاهده هر گونه خونریزی طی این دوره، توصیه می‌شود بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید و مسیر درمان مناسب را دنبال کنید.

درمان به‌موقع بارداری خارج از رحم نقش اساسی در کاهش خطر عوارض ناشی از این نوع بارداری، افزایش شانس بارداری‌های سالم در آینده و بهبود کلی سلامت مادر دارد. برای حفظ سلامت مادر و توان باروری او در آینده، لازم است جنین هرچه سریع‌تر از بدن خارج شود. روش‌های درمانی بر اساس محل بارداری خارج از رحم و شرایط رشد جنین متفاوت هستند.

1. عمل جراحی برای بارداری خارج از رحم

اگر لوله فالوپ دچار پارگی شود، این وضعیت یک اورژانس پزشکی است. در چنین شرایطی معمولاً از جراحی لاپاراسکوپی یا لاپاراتومی برای خارج کردن جنین استفاده می‌شود. پزشک همچنین تلاش می‌کند تا لوله رحمی را ترمیم کند. گاهی ممکن است نیاز به انتقال خون نیز وجود داشته باشد. تمامی زنان باردار مشکوک به حاملگی خارج از رحم باید تحت مراقبت قرار گیرند.

2. روش لاپاراسکوپی

دو روش جراحی لاپاراسکوپی رایج برای درمان بارداری خارج از رحم سالپنگوستومی و سالپنژکتومی هستند. در این روش‌ها، یک برش کوچک نزدیک ناف در شکم ایجاد می‌شود و پزشک با استفاده از یک لوله نازک مجهز به دوربین و نور (لاپاراسکوپ) لوله‌های فالوپ را بررسی می‌کند.

– در عمل سالپنگوستومی، توده حاملگی خارج از رحم برداشته می‌شود و لوله به‌طور طبیعی خود را ترمیم می‌کند. 

– در سالپنژکتومی، همراه با توده حاملگی، لوله فالوپ نیز کاملاً برداشته می‌شود. 

انتخاب روش درمان بسته به شدت خونریزی، میزان آسیب‌دیدگی، پارگی لوله و وضعیت لوله رحمی دیگر (آسیب‌دیده یا سالم) انجام می‌شود. 

در صورت خونریزی شدید، ممکن است لاپاراتومی که شامل باز کردن کامل شکم است، ضرورت پیدا کند.

3. درمان دارویی بارداری خارج از رحم

در موارد غیراضطراری، درمان دارویی اغلب موفقیت‌آمیز است، اما در برخی موارد ممکن است همچنان نیاز به جراحی وجود داشته باشد. یکی از گزینه‌های درمانی دارویی، مصرف متوترکسات است. این دارو با هدف قرار دادن سلول‌هایی که رشد سریعی دارند، مانند سلول‌های توده حاملگی خارج از رحم، مانع رشد آنها می‌شود. 

پس از مصرف این دارو، بیمار باید به‌طور مرتب آزمایش خون انجام دهد تا کارایی درمان تأیید شود. علائمی مانند درد، خونریزی و دفع بافت از واژن ممکن است نشان‌دهنده اثربخشی دارو و شباهت آن با تجربه سقط جنین باشد.

مزیت متوترکسات آن است که خطرات جراحی مانند آسیب به لوله‌های رحمی را به همراه ندارد. با این حال، پس از استفاده از این دارو معمولاً تا چند ماه بارداری توصیه نمی‌شود. در این روش معمولاً نیازی به انجام کورتاژ نیست.

آیا احتمال بارداری سالم پس از بارداری خارج از رحم وجود دارد؟

چشم‌انداز بارداری در آینده پس از تجربه یک حاملگی خارج رحمی به میزان آسیب وارد شده به لوله‌های فالوپ بستگی دارد. بیشتر افرادی که دچار این وضعیت می‌شوند، همچنان شانس تجربه یک بارداری سالم در آینده را دارند. اگر هر دو لوله فالوپ سالم باشند یا حتی یکی از آنها عملکرد طبیعی داشته باشد، امکان باروری به روش طبیعی وجود دارد.

در صورتی که از دست دادن یکی یا هر دو لوله رحمی اجتناب‌ناپذیر باشد، می‌توانید با پزشک خود درباره روش‌های جایگزین باروری مشورت کنید. به عنوان نمونه، فرایند لقاح آزمایشگاهی که شامل کاشت تخمک بارور شده مستقیم در رحم است، یکی از گزینه‌های مطرح خواهد بود.

پس از پشت سر گذاشتن حاملگی خارج رحمی، زمانی که احساس آمادگی کردید، بهتر است درباره روش‌های مناسب برای داشتن یک بارداری سالم در آینده با پزشک خود صحبت کنید. به طور کلی، توصیه می‌شود حداقل سه ماه به بدن خود فرصت بازسازی و بهبودی دهید.

مراقبت‌های لازم پس از عمل بارداری خارج رحمی

اهداف اصلی مراقبت‌های پس از جراحی شامل تمیز و خشک نگه‌داشتن ناحیه برش‌های جراحی است. لازم است روزانه این نواحی را بررسی کرده و علائم احتمالی عفونت را جدی بگیرید. نشانه‌های عفونت می‌تواند شامل خونریزی مداوم یا شدید، وجود بوی نامطبوع، قرمزی، تورم و گرم شدن اطراف محل جراحی باشد.

پس از عمل، احتمال کمی خونریزی واژن یا دفع لخته‌های کوچک خون وجود دارد که معمولا طبیعی است و ممکن است تا شش هفته ادامه یابد. همچنین موارد زیر توصیه می‌شود: 

– از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید. 

– برای پیشگیری از یبوست، مصرف مایعات را افزایش دهید. 

– تا زمانی که پزشک اجازه نداده است، از مقاربت جنسی، استفاده از تامپون و دوش مهبل پرهیز کنید. 

– در هفته اول پس از عمل تا حد امکان استراحت کرده و در هفته‌های بعدی فعالیت‌ها را با احتیاط و به تدریج از سر گیرید.

تیم درمانی حاملگی خارج رحمی شامل چه کسانی است؟ 

توجه داشته باشید که استفاده از درمان‌های گیاهی یا روش‌های خانگی برای مدیریت حاملگی خارج رحمی مؤثر نیست و هیچ‌گاه توصیه نمی‌شود. درمان این وضعیت نیازمند مراجعه به متخصص زنان و زایمان است. گاهی ممکن است ماما این مشکل را تشخیص داده و شما را به متخصص زنان ارجاع دهد.

در موارد اورژانسی که حاملگی خارج رحمی باعث پارگی لوله رحمی و خونریزی شدید می‌شود، دخالت یک تیم درمانی گسترده‌تر ضروری است. در چنین شرایطی ممکن است بیمار نیاز به مراقبت فوری در مراکز فوق‌تخصصی زنان و زایمان داشته باشد.

در اغلب موارد، افراد با مشاهده علائم اولیه حاملگی خارج رحمی به موقع به پزشک مراجعه می‌کنند و مشکل بدون دردسر مدیریت می‌شود. آگاهی دقیق از علائم این وضعیت بسیار مهم است تا بتوانید به‌موقع برای درمان اقدام کنید، زیرا تأخیر ممکن است عواقب جدی به همراه داشته باشد.

انواع حاملگی خارج از رحم و محل بروز آن به چند دسته تقسیم می‌شود. منظور از این دسته‌بندی، مکان‌هایی است که حاملگی خارج از رحم (بارداری اکتوپیک) ممکن است رخ دهد. زمانی که بارداری در داخل رحم اتفاق نیفتد، احتمال شکل‌گیری حاملگی در نواحی مختلفی از بدن وجود دارد. برخی از این محل‌ها شامل موارد زیر هستند:

– لوله‌های فالوپ: شایع‌ترین محل بروز حاملگی خارج رحمی است که خطر پارگی لوله را به همراه دارد.

– تخمدان‌ها: در موارد خاص، بارداری در این بخش نیز ممکن است شکل گیرد.

– شکم: جنین می‌تواند در حفره شکمی لانه‌گزینی کند.

– دهانه رحم (سرویکس): گاهی بخش پایینی رحم محل لانه‌گزینی جنین می‌شود.

عوارض حاملگی خارج از رحم

جدی‌ترین عارضه این نوع بارداری، پارگی محل لانه‌گزینی جنین است. این مشکل به‌خصوص در لوله‌های فالوپ بیشتر دیده می‌شود. رشد جنین در این لوله‌ها می‌تواند موجب پارگی و خونریزی شدید شود که در صورت عدم درمان، خطر مرگ بیمار را ایجاد می‌کند.

دیگر عوارض عبارتند از:

– عفونت: امکان پیدایش عفونت در ناحیه آسیب‌دیده وجود دارد.

– نازایی:آسیب به دستگاه باروری می‌تواند منجر به از بین رفتن یا کاهش توان باروری زنان شود.

پیشگیری و کاهش خطر حاملگی خارج رحمی

اگرچه اکثر زنانی که یک‌بار حاملگی خارج رحمی را تجربه کنند، مجدد قادر به باردار شدن هستند، اما احتمال تکرار این نوع بارداری در آن‌ها بالاتر است. بنابراین، مراقبت و پیگیری دقیق در مراحل اولیه بارداری بسیار مهم است. غربالگری زودهنگام با آزمایش خون و سونوگرافی می‌تواند جلوی بسیاری از عوارض را بگیرد و میزان مرگ‌و‌میر ناشی از این نوع حاملگی را کاهش دهد.

برای کاهش خطر بروز حاملگی اکتوپیک، موارد زیر پیشنهاد می‌شود:

– درمان فوری عفونت‌های لگنی

– کنترل و درمان بیماری‌های منتقله از راه جنسی (STI)

– استفاده از کاندوم برای کاهش خطر ابتلا به عفونت‌های جنسی

– ترک سیگار، زیرا سیگار کشیدن تأثیر مستقیم بر آسیب به لوله‌های فالوپ دارد

اطلاع از علائم اولیه و مراجعه سریع به پزشک اولین و مهم‌ترین گام برای پیشگیری از خطرات جدی حاملگی خارج رحمی است.

بارداری خارج از رحم؛ مشکلی جدی که نیازمند درمان فوری است

یکی از خطرناک‌ترین انواع بارداری در زنان، بارداری خارج از رحم یا حاملگی خارج رحمی (Ectopic pregnancy) است. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که تخمک بارورشده به‌جای قرار گرفتن در رحم، در مکانی نامناسب مانند لوله فالوپ (مسیر بین تخمدان و رحم) شروع به رشد می‌کند.

علل بارداری خارج از رحم

این نوع بارداری معمولا به دلیل عدم انتقال به‌موقع تخمک بارورشده از لوله فالوپ به رحم اتفاق می‌افتد. برخی عوامل ممکن است باعث انسداد جزئی یا کامل در لوله فالوپ شوند. مشکلاتی نظیر عفونت، التهاب، آندومتریوز یا وجود بافت اسکار ناشی از جراحی شکم می‌توانند از جمله دلایل اصلی باشند.

چه افرادی بیشتر در معرض این مشکل قرار دارند؟ 

عوامل زیر احتمال بروز این مشکل را افزایش می‌دهند:

– سن: اگرچه بارداری خارج از رحم در هر سنی ممکن است رخ دهد، اما زنان بالای ۳۵ سال با خطر بیشتری روبرو هستند. 

– سابقه قبلی: تجربه بارداری خارج از رحم در گذشته، مهم‌ترین عامل خطر محسوب می‌شود. 

– ناهنجاری‌های لوله فالوپ: هرگونه تغییرات غیرطبیعی در ساختار لوله‌های فالوپ می‌تواند ریسک این نوع بارداری را بالا ببرد. 

– سابقه جراحی: جراحی روی لوله‌های فالوپ ممکن است باعث ایجاد زخم و تغییر در ساختار طبیعی آنها شود.  

– عفونت‌های مقاربتی: دیواره داخلی لوله‌های فالوپ دارای مژک‌هایی است که به انتقال تخمک به رحم کمک می‌کنند. عفونت‌ها ممکن است به این مژک‌ها آسیب برسانند و فرآیند انتقال تخمک را مختل کنند. همچنین، وجود اسکار ناشی از عفونت می‌تواند حرکت تخمک را متوقف کند و منجر به لانه‌گزینی در لوله فالوپ شود. 

– استفاده از IUD: تقریبا نیمی از بارداری‌هایی که با وجود استفاده از دستگاه داخل رحمی (IUD) اتفاق می‌افتند، از نوع خارج رحمی هستند. 

– استعمال دخانیات: سیگار کشیدن در زمان لقاح خطر بارداری خارج از رحم را افزایش می‌دهد. 

– عوامل دیگر: ناهنجاری‌های مادرزادی یا تومورهایی که بر ساختار و عملکرد لوله‌های فالوپ تأثیر می‌گذارند نیز می‌توانند منجر به استقرار نادرست تخمک شوند.

بررسی و تشخیص این مشکل در مراحل ابتدایی بسیار مهم است؛ چراکه درمان دیرهنگام ممکن است به مشکلات جدی سلامتی منجر شود.

عوارض ممکن در بارداری خارج از رحم، یکی از نگرانی‌های جدی زنان در دوران باروری است. سقط جنین در این نوع بارداری امری رایج بوده و تقریباً نیمی از توده‌های ایجادشده به‌ علت حاملگی خارج از رحم طی چند روز از بین می‌روند. در این شرایط، علائمی مشاهده نمی‌شود و گاهی حتی فرد از وجود بارداری خود آگاه نمی‌شود. با این حال، برخی مواقع ممکن است درد خفیف و خونریزی مشابه سقط جنین رخ دهد که معمولاً نیازی به اقدام خاصی ندارد.

در موارد پیچیده‌تر، اگر تخمک بارورشده برای مدتی در لوله فالوپ باقی بماند و رشد کند، ممکن است لوله دچار کشیدگی شود و علائمی ایجاد شود که به تشخیص این نوع بارداری کمک می‌کند. اما کشیدگی لوله فالوپ محدودیت دارد و اگر رشد تخمک ادامه یابد، خطر پارگی لوله و وقوع خونریزی داخلی همراه با درد شدید وجود دارد که یک وضعیت اضطراری پزشکی محسوب می‌شود.

برای تشخیص بارداری خارج از رحم، پزشکان از روش‌های زیر بهره می‌گیرند:

– معاینه بدنی: اولین گام شامل گرفتن شرح حال و انجام معاینات فیزیکی دقیق است.

– آزمایش بارداری: سنجش سطح هورمون گنادوتروپین جفتی انسان (HCG) از طریق آزمایش خون به تأیید وجود بارداری کمک می‌کند، زیرا میزان این هورمون در دوران بارداری افزایش می‌یابد.

– سونوگرافی ترانس واژینال: از این روش برای تعیین دقیق محل بارداری استفاده می‌شود. پزشک با قرار دادن دستگاه مخصوصی در واژن، تصاویر جزئی‌تری از رحم، تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ تهیه می‌کند. همچنین ممکن است از سونوگرافی شکمی برای ارزیابی خونریزی داخلی یا تأیید نهایی بارداری بهره برد.

– لاپاراسکوپی تشخیصی: در شرایط خاص، برای بررسی دقیق‌تر محل بارداری خارج از رحم و ساختارهای داخلی شکم و لگن، لاپاراسکوپی لازم است. طی این روش، ابزارهای مخصوص از طریق برش‌های کوچک وارد دیواره شکم می‌شوند تا اطلاعات بیشتری در مورد وضعیت بیمار ارائه گردد.

این فرآیندها به شناسایی مشکلات بالقوه و ارائه درمان سریع جهت جلوگیری از عوارض جدی کمک می‌کنند.

راه‌های درمان حاملگی خارج از رحم متنوع هستند و به شدت شرایط بستگی دارند. برخی از این بارداری‌ها به‌صورت خودبه‌خود و بدون نیاز به درمان برطرف می‌شوند، در حالی که موارد شدیدتر، به‌ویژه با خونریزی، ممکن است به اقدامات فوری پزشکی نیاز داشته باشند.

1. دارودرمانی

یکی از روش‌های رایج، استفاده از داروی تزریقی متوترکسات است که با متوقف کردن رشد سلولی، بارداری خارج از رحم را کنترل می‌کند. پس از تزریق، پزشک سطح هورمون HCG را پایش می‌کند تا مطمئن شود درمان موفقیت‌آمیز بوده و مشخص کند که آیا دوز دیگری از دارو لازم است یا خیر. اگر کاهش سطح HCG کافی نباشد، ممکن است نیاز به تزریق مجدد دارو باشد. 

این روش معمولاً با عوارض کم و اثربخشی بالا همراه است. پزشک بر اساس عواملی مانند اندازه توده مرتبط با بارداری خارج از رحم و سطح هورمون HCG، تصمیم می‌گیرد که آیا این درمان برای بیمار مناسب است یا خیر.

2. جراحی لاپاراسکوپی

دو تکنیک جراحی با نام‌های سالپنگوستومی و سالپنژکتومی برای درمان حاملگی خارج از رحم مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این روش یک برش کوچک نزدیک ناف ایجاد شده و یک ابزار نازک با دوربین (لاپاراسکوپ) وارد شکم می‌شود تا وضعیت لوله فالوپ بررسی شود. 

در سالپنگوستومی، صرفاً تخمک بارورشده خارج می‌شود، اما در سالپنژکتومی، هم تخمک و هم لوله فالوپ آسیب‌دیده برداشته می‌شوند. انتخاب میان این دو روش به میزان آسیب‌دیدگی لوله و شدت خونریزی بستگی دارد.

3. جراحی اضطراری

در مواردی که حاملگی خارج از رحم منجر به خونریزی شدید شود، جراحی اورژانسی ضروری است. این جراحی ممکن است به روش لاپاراسکوپی یا با برشی بزرگ‌تر روی شکم (لاپاراتومی) انجام شود. گاهی اوقات امکان حفظ لوله فالوپ وجود دارد، اما اگر لوله پاره شده باشد، ناگزیر باید برداشته شود.

انتخاب روش درمان به وضعیت بیمار و نظر پزشک بستگی دارد. تشخیص سریع و اقدام مناسب نقش کلیدی در افزایش شانس موفقیت درمان و کاهش عوارض دارد.

نحوه پیشگیری از بارداری خارج رحمی

اگرچه پیشگیری کامل از بارداری خارج رحمی ممکن نیست، اما با رعایت برخی نکات می‌توانید احتمال بروز آن را کاهش دهید:

– سیگار کشیدن را ترک کنید. 

– در هنگام رابطه جنسی از کاندوم استفاده کنید تا خطر ابتلا به عفونت‌ها کاهش یابد. 

حاملگی خارج رحمی زمانی رخ می‌دهد که جنین به جای قرار گرفتن در رحم، در سایر بافت‌ها، به‌ویژه در لوله فالوپ، رشد کند. این وضعیت اگر به موقع درمان نشود، ممکن است به عوارض جدی و تهدیدکننده حیات منجر شود. در صورت مشاهده هرگونه علائم مرتبط، فوراً به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید. 

مطالعه بیشتر