با پریود دردناک چه کنیم؟ دلایل و درمان قاعدگی دردناک

هر آنچه که باید درباره قاعدگی دردناک بدانید

در زمان پریودی ترشح هورمون پروستاگلاندین باعث انقباضات ماهیچه‌ای در رحم می‌شود. این مسئله می‌تواند منجر به احساس درد و التهاب شود. معمولا درد پریود با شروع خونریزی به طور طبیعی آغاز می‌شود. اگرچه برخی از خانم‌ها در اثر سندرم پیش از قاعدگی (PMS)، از چندین روز قبل درد دارند.

اما میزان درد پریودی چقدر است؟ و معمولا چقدر طول می‌کشد؟ بدترین درد قاعدگی معمولاً ۴۸ تا ۷۲ ساعت طول می‌کشد و با افزایش سطح هورمون‌ها در روز سوم یا چهارم به صفر می‌رسد.

در پاسخ به سوال درد پریودی معادل چه دردی است؟ می‌توان گفت که تقریبا معادل یک پنجم درد زایمان است. اصولا درد عادت ماهانه دخترانه که علت زمینه‌ای ندارد، با بالا رفتن سن بهتر می‌شود. بسیاری از زنان نیز پس از بچه‌دار شدن متوجه بهبودی در این وضعیت می‌شوند.

فهرست محتوای این صفحه

• علل درد پریود چیست؟

• علائم درد پریود

• آیا امکان پیشگیری از بروز اختلال قاعدگی دردناک وجود دارد؟

• عوارض پریودی خیلی دردناک

• نحوه صحیح تشخیص اختلال قاعدگی دردناک

• انواع روش‌های درمان قاعدگی دردناک

• چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

• برای کاهش درد پریود چه بخوریم؟

• درد قاعدگی چه تفاوتی با سندروم حوالی قاعدگی یا PMS دارد؟

• سوالات متداول درباره درد پریودی

• جمع‌بندی

علل درد پریود چیست؟

درد قاعدگی که در پزشکی اصلاحا به آن دیسمنوره گفته می‌شود، به دلیل انقباض دیواره عضلانی رحم اتفاق می‌افتد. انقباضات خفیف به طور مداوم در رحم به وجود می‌آید؛ هر چند این انقباضات به اندازه‌ای خفیف هستند که فرد متوجه آن‌ها نخواهد شد.

در دوره قاعدگی، انقباضات رحمی برای کمک به ریزش دیواره داخلی رحم شدت می‌گیرند.

زمانی که دیواره رحم منقبض می‌شود، عروق خونی موجود در لایه‌های دیواره رحم فشرده شده و خون‌رسانی و اکسیژن‌رسانی به رحم به طور موقت، قطع می‌گردد. در غیاب اکسیژن، بافت رحم شروع به آزادسازی نوعی ماده‌ شیمیایی کرده که باعث تشدید درد می‌شود.

وقتی بدن ما شروع به آزادسازی این مواد شیمیایی محرک درد می‌کند، در ادامه مواد دیگری از جمله پروستاگلاندین‌ها تولید می‌شوند. پروستاگلاندین با انقباض بیشتر دیواره رحم درد را زیاد می‌کند.

با توجه به تحقیقات انجام شده هنوز مشخص نیست که چرا برخی زنان درد پریودی شدیدتری را نسبت به سایرین تجربه می‌کنند. یکی از تئوری‌های مطرح شده برای توجیه این مشکل این است که برخی زنان مقداری پروستاگلاندین آماده در بدن خود دارند که باعث به وجود آمدن درد شدید می‌شود.

درد پریودی یا دیسمنوره به دونوع اولیه و ثانویه تقسیم‌بندی می‌شود:

• درد پریودی اولیه: این نوع درد به انقباضات و درد شکمی گفته می‌شود که هر بار در دوران قاعدگی تجربه می‌کنیم و ایجاد آن به مشکل خاصی ارتباط ندارد. درد معمولا یک الی دو روز قبل از قاعدگی یا هم‌زمان با شروع خونریزی آغاز شده و شدت آن می‌تواند از خفیف تا شدید متفاوت باشد. درد قاعدگی اولیه معمولا در ناحیه تحتانی شکم، کمر و یا ران‌پا احساس شده و در عرض دو تا سه روز از بین می‌رود. شایع‌ترین نوع دیسمنوره همین درد پریودی اولیه است.
• درد پریودی ثانویه: این دردها ممکن است به دلیل اختلال رحمی مثل اندومتریوز، فیبروم رحم یا بیماری التهابی لگن باشند. درد قاعدگی ثانویه معمولا چندین روز پیش از شروع دوره پریودی ظاهر شده و مدت طولانی‌تری باقی می‌ماند.

برخی از علل دیگر درد پریود عبارتند از:

• آندومتریوز: رشد بافت رحم در خارج از رحم
• فیبروم رحم: تومورهای خوش‌خیم در دیواره رحم
• سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
• عفونت‌های لگنی

علائم درد پریود

از علائم این اختلال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد ضربان‌دار یا گرفتگی در زیر شکم که بسیار شدید است.
• دردی که ۱ تا ۳ روز قبل از پریودی شروع می‌شود، ۲۴ ساعت پس از شروع پریود به اوج خود می‌رسد و در عرض ۲ تا ۳ روز بعد به میزان اندکی فروکش می‌کند یا حتی از بین نمی‌رود.
• درد مبهم و مداوم در طول ۷ روز پریودی
• دردی که به قسمت پایین کمر و ران می‌رسد.
• حالت تهوع و استفراغ
• اسهال
• سردرد و سرگیجه

معمولا قاعدگی دردناک خونریزی کم به هم مرتبط هستند. زیرا عوامل زیادی مانند کیست رحم در بروز آن دخیل هستند.

آیا امکان پیشگیری از بروز اختلال قاعدگی دردناک وجود دارد؟

تجربه نشان داده است که اغلب خانم‌هایی که یک سبک زندگی سالم دارند، کمتر دچار بیماری‌های مولد قاعدگی دردناک می‌شوند. به‌همین‌دلیل، توصیه می‌کنیم که برای پیشگیری از این اختلال، یک رژیم غذایی سالم شامل حداقل ۶۰% میوه و سبزیجات، خواب کافی و ورزش منظم داشته باشید.

اگرچه دنیای امروز سرشار از استرس است اما راهکارهای زیادی برای کنترل آن وجود دارد. زندگی جنسی خود را محدود به یک نفر یا همان همسر خود کنید. تعدد شرکای جنسی خطر بروز بیماری التهابی لگن را افزایش می‌دهد.

عوارض پریودی خیلی دردناک

پریودی دردناک در وهله اول می‌تواند باعث ایجاد اختلال در انجام فعالیت‌های روزمره شود. از طرفی، برخی از عوامل موثر در بروز این مشکل می‌توانند عوارضی داشته باشند. به عنوان مثال، اندومتریوز می‌تواند باعث ناباروری شود. بیماری التهابی لگن می‌تواند لوله‌های فالوپ شما را زخمی کند و خطر کاشت تخمک بارور شده در خارج از رحم را افزایش دهد (بارداری خارج از رحم).

به‌همین‌دلیل، خیلی زود باید علت پریود دردناک تحت نظر پزشک متخصص زنان و زایمان تشخیص داده و درمان شود.

نحوه صحیح تشخیص اختلال قاعدگی دردناک

در هنگام ویزیت، پزشک سابقه پزشکی شما را بررسی می‌کند و یک معاینه فیزیکی از جمله معاینه لگن انجام می‌دهد. در طول معاینه لگن، پزشک انواع ناهنجاری در اندام تناسلی را بررسی می‌کند و به‌دنبال علائم عفونت می‌گردد. اگر پزشک مشکوک شود که اختلالی باعث دردهای قاعدگی شما شده است، ممکن است انجام آزمایش‌های دیگری مانند موارد زیر را توصیه کند:

• سونوگرافی: این آزمایش از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از رحم، دهانه رحم، لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها استفاده می‌کند.
• سایر آزمایشات تصویربرداری: اصولا سی‌تی اسکن یا اسکن ام آر آی جزئیات بیشتری نسبت به سونوگرافی ارائه می‌دهند و می‌توانند به پزشک شما در تشخیص بیماری‌های زمینه‌ای کمک زیادی کنند. در واقع سی‌تی اسکن تصاویر اشعه ایکس گرفته شده از زوایای مختلف را ترکیب می‌کند تا تصاویر مقطعی از استخوان‌ها، اندام‌ها و سایر بافت‌های نرم داخل بدن شما تولید کند. درحالی‌که، ام آر آی از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی قدرتمند برای تولید تصاویر دقیق از ساختارهای داخلی استفاده می‌کند. هر دو آزمایش غیر تهاجمی و بدون درد هستند.
• لاپاراسکوپی: اگرچه معمولاً انجام این آزمایش برای تشخیص دردهای قاعدگی ضروری نیست، اما لاپاراسکوپی می‌تواند به تشخیص یک بیماری زمینه‌ای مانند اندومتریوز، چسبندگی، فیبروم، کیست تخمدان و حاملگی خارج از رحم کمک زیادی کند. در طی این جراحی سرپایی، پزشک حفره شکمی و اندام‌های تناسلی شما را با ایجاد برش‌های کوچک در شکم و قرار دادن یک لوله فیبر نوری دارای دوربینی کوچک مشاهده می‌کند.

انواع روش‌های درمان قاعدگی دردناک

معمولا درمان‌های خانگی برای تسکین دوره‌های قاعدگی دردناک مفید هستند. مواردی مانند:

• استفاده از یک پد گرم در ناحیه شکم، لگن یا کمر
• ماساژ دادن شکم
• گرفتن دوش آب گرم
• انجام تمرینات بدنی منظم
• خوردن غذاهای سبک و مغذی
• تمرین تکنیک‌های تمدد اعصاب یا یوگا
• مصرف داروهای ضد التهابی مانند ایبوپروفن چند روز قبل از شروع قاعدگی
• مصرف مکمل‌های غذایی حاوی ویتامین B6، ویتامین B1، ویتامین E، اسیدهای چرب امگا ۳، کلسیم و منیزیم
• کاهش مصرف نمک، الکل، کافئین و شکر برای پیشگیری از بروز نفخ شکم

اگر این روش های‌درمانی موثر نبودند، باید به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید. اصولا نحوه درمان به شدت و علت اصلی درد شما بستگی دارد. اگر بیماری التهابی لگن یا عفونت‌های مقاربتی (STIs) باعث درد شما شده باشند، پزشک برای رفع عفونت آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. ممکن است همزمان یکی از داروهای زیر را نیز مصرف کنید:

• داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و دیکلوفناک: اگرچه می‌توانید این داروهارا بدون نسخه خرید کنید اما بهتر است تحت نظر پزشک شروع به مصرف آن‌ها کنید.
• انواع ضد درد و مسکن: منظور داروهایی مانند استامینوفن (تیلنول) است.
• داروهای ضد افسردگی: گاهی اوقات داروهای ضد افسردگی برای کمک به کاهش برخی از نوسانات خلقی مرتبط با سندرم پیش از قاعدگی تجویز می‌شوند.

ممکن است پزشک شما توصیه کند که داروهای هورمونی ضد بارداری را مصرف کنید. زیرا مصرف آن‌ها از تخمک‌گذاری جلوگیری می‌کند و در شرایط وجود کیست تخمدان می‌توانند دردهای قاعدگی شما را کنترل کنند.

اگر این روش‌های درمانی موفقیت‌آمیز نبودند، احتمالا پزشک برای درمان کیست، اندومتریوز یا فیبروم رحم دستور انجام جراحی را می‌دهد. در این جراحی هرگونه توده و بافت غیر طبیعی برداشته می‌شود.

در موارد نادر، درصورتی‌که سایر درمان‌ها مؤثر نبوده و درد قاعدگی خیلی شدید باشد، هیسترکتومی (برداشتن کامل رحم با جراحی) انجام می‌شود. اگر هیسترکتومی انجام دهید دیگر نمی‌توانید بچه‌دار شوید. این گزینه معمولاً فقط در صورتی استفاده می‌شود که فردی قصد بچه‌دار شدن نداشته باشد یا در اواخر سال‌های باروری خود باشد.

درمان قاعدگی دردناک با طب سنتی

متخصصان طب سنتی معتقد هستند که مصرف داروهای گیاهی زیر به‌صورت دمنوش کمک زیادی به رفع قاعدگی دردناک می‌کند:

• بابونه
• رازیانه
• دارچین
• زنجبیل
• شوید

در کنار آن استفاده از طب سوزنی یا طب فشاری نیز بسیار موثر است. در طب سوزنی، سوزن‌های بسیار نازک از طریق پوست در نقاط استراتژیک بدن وارد می‌شوند. درحالی‌که در طب فشاری با وارد کردن فشار ملایم به پوست، نقاط خاصی از بدن تحریک می‌شوند. توصیه می‌کنیم داروهای گیاهی را همزمان با داروهای شیمیایی مصرف نکنید. زیرا خطر تداخل دارویی وجود دارد.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر درد قاعدگی هر ماه در توانایی شما برای انجام وظایف روزمره اختلال ایجاد می‌کند، ممکن است زمان صحبت با پزشک متخصص زنان و زایمان فرا رسیده باشد. در مورد علائم خود و هر یک از موارد زیر با پزشک خود مشورت کنید:

• درد قاعدگی بعد از گذاشتن آی یو دی
• حداقل سه دوره قاعدگی دردناک
• گرفتگی شکم همراه با اسهال و حالت تهوع در هر دوره از قاعدگی
• وجود درد لگن با وجود اتمام دوره قاعدگی
• خونریزی بیش‌ازحد در هر دوره قاعدگی
• لکه‌بینی بین هر دو سیکل قاعدگی

معمولا گرفتگی ناگهانی یا درد لگن می‌تواند نشانه عفونت باشد. عفونت درمان نشده می‌تواند باعث ایجاد بافت اسکار شود که به اندام‌های لگن آسیب می‌رساند و ممکن است منجر به ناباروری شود. پس اگر علائم زیر دارید، فوراً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید:

• تب
• درد شدید لگن
• درد ناگهانی در ناحیه کمر و زیر شکم، به‌خصوص اگر ممکن است باردار باشید
• خروج ترشحات بدبو از واژن

برای کاهش درد پریود چه بخوریم؟

برای کاهش درد پریودی علاوه بر مواد غذایی برخی مکمل‌های حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی زیر توصیه شده‌است؛

• ویتامین B6
• ویتامین B1
• ویتامین E
• امگا3
• کلسیم
• منیزیم

مواد غذایی که به تسکین درد پریود کمک می‌کنند، شامل موارد زیر است؛

• نوشیدن آب به مقدار کافی
• برخی ادویه‌جات و مواد گیاهی از جمله: دارچین، رازیانه، زیره
• مرکبات
• توت‌فرنگی
• لبنیات
• شکلات
• روغن زیتون
• آووکادو
• سبزیجات

درد قاعدگی چه تفاوتی با سندروم حوالی قاعدگی یا PMS دارد؟

در ادامه سوال PMS چیست باید بدانیم معمولا علائم PMS بین ۱-۲ هفته قبل از شروع پریود ظاهر می‌شوند. افزایش وزن، احساس نفخ در شکم، زودرنجی و آزرده‌خاطری، خستگی مفرط و بی‌حوصلگی از علائم بارز PMS است.

این سندروم قابل درمان است و در صورتی که ما را اذیت می‌کند با مراجعه به پزشک می‌توانیم بهترین درمان لازم را با توجه به شرایط خودمان آغاز کنیم.

سوالات متداول درباره درد پریودی

1. درد پریودی معادل چه دردی است؟

شدت و میزان درد قاعدگی به ژنتیک افراد بستگی دارد. برخی زنان این درد را بسیار شدید و در همه قسمت‌های بدن از جمله کمر، سینه، سر، شکم و استخوان‌ها تجربه می‌کنند. آن‌ها معمولا در روزهای اولیه قاعدگی نمی‌توانند فعالیت روزمره خود را انجام دهند.

در مقابل، بعضی دیگر از خانم‌ها درد خفیف و مبهمی را در زیر شکم خود احساس می‌کنند. در این میان اغلب متخصصین معتقدند، تحمل درد قاعدگی واقعا کار سختی است. به نحوی که اغلب آن‌ها به مقایسه درد پریودی و زایمان می‌پردازند. به همین دلیل معمولا درد قاعدگی معادل یک پنجم درد زایمان معرفی می‌شود و در سه روز ابتدایی پریود به اوج خودش می‌رسد.

2. بهترین درمان درد پریودی چیست؟

دردهای خفیف تا متوسط در دوره عادت ماهانه طبیعی هستند و اغلب می‌توان آن‌ها را با روش‌های خانگی یا مسکن‌های بدون نسخه کاهش داد. اما در صورتی که درد قاعدگی بسیار دردناک و شدید باشد باید حتما به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید.

3. آیا عفونت باعث درد پریودی میشود؟

همان‌طور که پیشتر اشاره کردیم، برخی بیماری‌های رحم و لگن مانند بیماری التهابی لگن (PID) علت اصلی پریود دردناک هستند. در این بیماری تخمدان، لوله‌های فالوپ یا رحم بر اثر باکتری‌های مقاربتی دچار عفونت می‌شوند. تکثیر عفونت در سطح اندام تناسلی، التهاب ایجاد می‌کند و باعث بروز درد قاعدگی بسیار شدید می‌شود.

4. آیا درد پریودی در بارداری طبیعی است؟

در برخی موارد، زنان در هفته اول بارداری یا ماه اول بارداری دردهایی شبیه به درد پریود را تجربه می‌کنند. این دردها معمولاً به دلیل لانه‌گزینی جنین در رحم یا تغییرات هورمونی ایجاد می‌شوند. با این حال، اگر درد شدید یا همراه با خونریزی باشد، باید به پزشک مراجعه کرد.

5. درد پریود بدون خونریزی نشانه چیست؟

درد پریود بدون خونریزی می‌تواند نشانه‌ای از شرایط مختلفی مانند تخمک‌گذاری، آندومتریوز یا حتی بارداری باشد. اگر این دردها ادامه‌دار یا شدید باشند، بهتر است با پزشک مشورت کنید.

جمع‌بندی

درد پریود یک مشکل شایع است که می‌تواند زندگی روزمره را تحت تاثیر قرار دهد. با این حال، با شناخت علل و علائم آن و استفاده از روش‌های درمانی مناسب، می‌توان این درد را مدیریت کرد. اگر درد پریود شما شدید است یا با علائم غیرعادی همراه است، حتماً با پزشک خود مشورت کنید. همچنین، با رعایت یک رژیم غذایی سالم و استفاده از روش‌های طبیعی مانند گرم کردن ناحیه شکم، می‌توانید درد پریود را به طور موثری کاهش دهید.

مطالعه بیشتر