همه چیز در مورد بارداری

بارداری چیست؟

بارداری زمانی آغاز می‌شود که اسپرم و تخمک با یکدیگر ترکیب شوند و تخمک بارور شده در لایه داخلی رحم قرار گیرد. چرخه بارداری یا سیکل قاعدگی تحت تأثیر هورمون‌ها قرار دارد و هر ماه رحم را برای پذیرش احتمالی جنین آماده می‌کند. این هورمون‌ها موجب می‌شوند که تخمک‌ها هر ماه بالغ شده و تقریباً 14 روز قبل از شروع قاعدگی بعدی آزاد شوند. همچنین، این هورمون‌ها باعث افزایش ضخامت دیواره داخلی رحم می‌گردند. پس از آزاد شدن، تخمک از تخمدان به سمت رحم در لوله فالوپ حرکت می‌کند و می‌تواند تا 24 ساعت زنده بماند.

نکته جالب این است که اسپرم پس از ورود به بدن زن، می‌تواند تا 6 روز زنده بماند. بنابراین، احتمال بارداری تا 6 روز پس از رابطه جنسی وجود دارد؛ اما اگر در زمان تخمک‌گذاری اقدام به بارداری کنید، شانس باردار شدن بیشتر خواهد بود. در صورت وقوع لقاح، تخمک بارور شده به سمت رحم حرکت کرده و با انجام تقسیمات سلولی، به شکل بلاستوسیت درمی‌آید.

پس از 3 تا 4 روز، تخمک بارور شده به رحم می‌رسد و به مدت 2 تا 3 روز در آنجا شناور می‌ماند. سپس، این توده سلولی به دیواره رحم متصل می‌شود که به این فرآیند لانه گزینی گفته می‌شود. بارداری به این ترتیب آغاز می‌شود.
علائم بارداری

زنان به دلیل عواملی نظیر سن، ژنتیک، وضعیت سلامت و تعداد بارداری، علائم متفاوتی را در دوران بارداری تجربه می‌کنند. برخی از این علائم ممکن است حتی قبل از انجام آزمایش بارداری قابل مشاهده باشند. در حالی که برخی دیگر از نشانه‌ها پس از چند هفته و با تغییرات هورمونی بروز می‌کنند. بیشتر خانم‌ها در هفته پنجم تا پایان هفته ششم بارداری، علائم اولیه را احساس می‌کنند.
علائم اولیه بارداری شامل عدم قاعدگی، حساسیت سینه‌ها، حالت تهوع، سردرد، لکه بینی، بی‌خوابی، آکنه، تکرر ادرار و مشکلات گوارشی می‌باشد. با پیشرفت بارداری، علائم دیگری نیز بروز می‌کنند که شامل سوزش سر دل، گرفتگی عضلات، کمردرد، افزایش وزن، کم‌خونی و درد در ناحیه لگن هستند. در ادامه، به بررسی نشانه‌های حاملگی خواهیم پرداخت:
1. عقب افتادن پریودی

اولین و شایع‌ترین علامت بارداری، تأخیر در قاعدگی است. باید توجه داشت که تأخیر در پریود به معنای قطعی بارداری نیست، به ویژه اگر شما دارای سیکل قاعدگی نامنظم باشید. علاوه بر این، عوامل متعددی غیر از بارداری نیز می‌توانند موجب تأخیر در قاعدگی شوند.
2. سردرد

یکی از نشانه‌های رایج و اولیه در آغاز بارداری، سردرد است. زنان باردار معمولاً به دلیل تغییرات هورمونی و افزایش حجم خون دچار سردرد می‌شوند. اگر سردرد شما ادامه پیدا کند یا شدت آن زیاد باشد، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
3. لکه بینی

لانه‌گزینی ممکن است در برخی از زنان با خونریزی خفیف یا لکه‌بینی همراه باشد. فرآیند کاشت تخمک در دیواره داخلی رحم معمولاً یک تا دو هفته پس از لقاح انجام می‌شود؛ به همین دلیل، لکه‌بینی ناشی از لانه‌گزینی یکی از نشانه‌های اولیه‌ای است که زنان باردار ممکن است تجربه کنند.

مهم است که بدانید خونریزی در اوایل بارداری می‌تواند نشانه‌ای از عفونت یا مشکلات جدی‌تری مانند سقط جنین و حاملگی خارج از رحم باشد.
4. تهوع صبحگاهی

حالت تهوع در دوران بارداری یکی از نخستین علائمی است که زنان باردار معمولاً تجربه می‌کنند. افزایش سطح هورمون‌ها در چهار ماهه اول بارداری، عامل اصلی این علامت به شمار می‌آید. تهوع صبحگاهی، با وجود نامش، تنها در صبح‌ها بروز نمی‌کند و ممکن است تا پایان سه ماهه اول بارداری و حتی گاهی بعد از آن نیز ادامه یابد.
5. بی‌خوابی

یکی دیگر از نشانه‌هایی که زنان باردار در اوایل دوران حاملگی با آن مواجه می‌شوند، بی‌خوابی است. این اختلال خواب به علت تغییرات هورمونی، استرس و مشکلات جسمی به وجود می‌آید. اگر پس از بارداری دچار بی‌خوابی شده‌اید، رعایت یک رژیم غذایی سالم و انجام تمرینات یوگا می‌تواند به شما در بهبود کیفیت خواب کمک کند.
6. سوزش معده

بسیاری از زنان پس از بارداری از سوزش معده رنج می‌برند. هورمون‌هایی که در این دوران تولید می‌شوند، بر روی دریچه‌ای که بین مری و معده قرار دارد، تأثیر می‌گذارند. زمانی که این دریچه شل می‌شود، اسید معده به بیرون نشت کرده و باعث ایجاد سوزش سر دل می‌گردد.
7. مشکلات گوارشی

یکی از نخستین نشانه‌هایی که ممکن است پس از بارداری تجربه کنید، یبوست است. تغییرات هورمونی در اوایل دوره بارداری بر روی سیستم گوارش تأثیر گذاشته و این علامت را به وجود می‌آورد.

علاوه بر یبوست، مشکلات گوارشی دیگری مانند اسهال نیز در دوران بارداری شایع هستند. به جز تغییرات هورمونی، استرس و تغییر در رژیم غذایی نیز می‌توانند به بروز این مشکلات کمک کنند. اگر باردار هستید و برای بیش از چند روز با اسهال مواجه هستید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
8. تغییرات سینه

تغییرات در سینه‌ها یکی از بارزترین نشانه‌هایی است که زنان باردار در اوایل دوران حاملگی احساس می‌کنند. حتی پیش از مثبت شدن تست بارداری، سینه‌ها ممکن است حساس، متورم و سنگین‌تر شوند. همچنین، در این مدت، نوک سینه‌ها بزرگ‌تر و حساس‌تر شده و هاله اطراف آن نیز تیره‌تر می‌گردد.
9. آکنه

آکنه یکی از نشانه‌های اولیه بارداری است که به دلیل تغییرات هورمونی در بسیاری از زنان باردار به وجود می‌آید. در واقع، هورمون‌های آندروژن موجب افزایش تولید چربی در پوست و مسدود شدن منافذ آن می‌شوند. معمولاً آکنه ناشی از بارداری پس از زایمان بهبود می‌یابد.
10. تکرر ادرار

یکی دیگر از نشانه‌های اولیه بارداری، افزایش دفعات ادرار است. در واقع، با افزایش حجم خون در بدن، مقدار ادرار نیز بیشتر می‌شود. برخلاف سایر علائم اولیه که معمولاً پس از مدتی کاهش می‌یابند، تکرر ادرار در دوران بارداری ممکن است برای مدت طولانی‌تری ادامه یابد.
11. درد لگن

درد لگن پس از بارداری بسیار رایج است و در مراحل پایانی بارداری شدت بیشتری پیدا می‌کند. عواملی مانند فشار بر روی رباط‌ها، سیاتیک، تغییرات در وضعیت بدن و سنگین‌تر شدن رحم می‌توانند باعث بروز این مشکل شوند.
12. کم‌خونی

زنان باردار به طور قابل توجهی در معرض خطر کم‌خونی قرار دارند که با نشانه‌هایی مانند سبکی سر و سرگیجه بروز می‌کند. این وضعیت می‌تواند به زایمان زودرس یا کاهش وزن نوزاد منجر شود.
13. گرفتگی عضلات

پس از بارداری، عضلات رحم شروع به کشش و گسترش می‌کنند و ممکن است دردی شبیه به دردهای قاعدگی را تجربه کنید. اگر این گرفتگی‌ها با لکه‌بینی یا خونریزی همراه باشد، ممکن است نشانه‌ای از سقط جنین یا حاملگی خارج از رحمی باشد.
14. کمردرد

تغییرات هورمونی و استرس در اوایل بارداری می‌تواند باعث بروز کمردرد شود. همچنین، با افزایش وزن و تغییر در مرکز ثقل بدن، شدت کمردرد نیز افزایش می‌یابد. حدود نیمی از زنان باردار در این دوره با این مشکل مواجه می‌شوند.
15. افزایش وزن

افزایش وزن در دوران بارداری بسته به وزن اولیه قبل از بارداری متفاوت است. به‌طور کلی، در سه‌ماهه دوم بارداری، افزایش وزن به‌طور قابل‌توجهی بیشتر می‌شود. در جدول زیر، میزان افزایش وزن طبیعی در دوران بارداری بر اساس BMI (شاخص توده بدنی) مورد بررسی قرار گرفته است. شایان ذکر است که BMI با توجه به وزن و قد شما محاسبه می‌شود.

افزایش وزن در بارداری

BMI

12.5 تا 18 کیلوگرم

کم‌‌‌تر 18.5

11.5 تا 16 کیلوگرم

بین 18.5 تا 24.9

7 تا 11.5 کیلوگرم

بین 25 تا 29.9

5 تا 9 کیلوگرم

30 و بیشتر از آن

تست بارداری

هرچه سریع‌تر از بارداری خود مطلع شوید، بهتر است؛ زیرا این امکان را به شما می‌دهد که به‌موقع اقدام به انجام مراقبت‌های لازم در دوران حاملگی کنید و سلامت خود و کودک‌تان را تضمین نمایید. یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای تست بارداری، استفاده از بی بی چک است. این روش خانگی از اولین روزی که قاعدگی شما بر اساس چرخه بارداری‌تان به تأخیر می‌افتد، قابل استفاده است و دقت بالایی دارد. در صورت مثبت بودن نتیجه بی بی چک، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

تست بارداری با اندازه‌گیری سطح هورمون گنادوتروپین جفتی انسان (hCG) انجام می‌شود. این هورمون که به عنوان هورمون بارداری نیز شناخته می‌شود، پس از لانه‌گزینی جنین در رحم تولید می‌گردد؛ بنابراین پس از تأخیر قاعدگی، سطح این هورمون به سرعت افزایش می‌یابد. hCG از طریق آزمایش خون و ادرار قابل شناسایی است. در صورت بارداری، آزمایش خون معمولاً 6 روز پس از تخمک‌گذاری در چرخه باروری مثبت می‌شود.
چرا به مراقبت‌های دوران بارداری نیاز داریم؟
دوران بارداری دوره‌ای است که در آن بدن شما به طور قابل توجهی دستخوش تغییرات می‌شود. این تغییرات شامل افزایش وزن، تغییرات هورمونی و تحولات در سیستم ایمنی بدن هستند که هر یک تأثیر مستقیمی بر سلامت شما و جنین دارند. اگرچه بارداری یک فرآیند طبیعی به شمار می‌آید، اما انجام مراقبت‌های دقیق می‌تواند به شناسایی و مدیریت عوارض احتمالی کمک کند. برخی از دلایل نیاز به مراقبت‌های بارداری عبارتند از:
شناسایی به موقع مشکلات: معاینات منظم به پزشک این امکان را می‌دهد که هر گونه مسئله‌ای مانند فشار خون بالا، دیابت بارداری یا مشکلات رشد جنین را به سرعت تشخیص داده و درمان کند.
اطمینان از رشد سالم جنین: تغذیه مناسب و مراقبت‌های بهداشتی از عوامل کلیدی در رشد جنین به شمار می‌روند و به توسعه صحیح مغز، قلب و سایر اندام‌های او کمک می‌کنند.
آماده‌سازی برای زایمان: با کسب اطلاعات کافی درباره زایمان، از جمله علائم آغاز زایمان و روش‌های مختلف زایمان (طبیعی یا سزارین)، شما و همسرتان می‌توانید به‌خوبی برای این مرحله حیاتی آماده شوید.
این موارد نشان‌دهنده اهمیت مراقبت‌های دقیق و مستمر در این دوران برای مادر و جنین است.
مراقبت ‌های بهداشتی
مراجعه منظم به پزشک و انجام آزمایش‌های ضروری از جمله اصول اساسی مراقبت‌های دوران بارداری محسوب می‌شود. برخی از این خدمات بهداشتی عبارتند از:

ویزیت‌های دوره‌ای: این ویزیت‌ها به پزشک این امکان را می‌دهند که از سلامت شما و جنین اطمینان حاصل کند. در هر ملاقات، وزن، فشار خون و وضعیت رشد جنین مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
آزمایش‌های بارداری: در طول دوران بارداری، چندین آزمایش خون و ادرار انجام می‌شود تا از سلامت شما و جنین اطمینان حاصل شود. این آزمایش‌ها شامل بررسی کم‌خونی، دیابت بارداری، سطح آهن و گروه خونی می‌باشد.
سونوگرافی: سونوگرافی یکی از ابزارهای کلیدی پزشکان برای ارزیابی سلامت جنین است. این آزمایش تصویری به پزشک کمک می‌کند تا از رشد طبیعی و وضعیت جفت اطمینان حاصل کند.

بایدها و نبایدهای عادات غذایی

تغذیه در دوران بارداری اهمیت بالایی دارد. رژیم غذایی مناسب نه تنها انرژی لازم برای بدن مادر را تأمین می‌کند، بلکه مواد مغذی ضروری برای رشد جنین را نیز فراهم می‌آورد. به همین دلیل، رعایت بایدها و نبایدهای تغذیه در این دوران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که در ادامه به تفصیل درباره آن صحبت خواهیم کرد.
بایدهای بارداری عبارت‌اند از:

مصرف پروتئین: پروتئین نقش بسیار مهمی در رشد سلول‌ها و بافت‌های جنین دارد. منابع خوبی از پروتئین شامل گوشت سفید، ماهی، تخم‌مرغ و حبوبات هستند.

مصرف آهن: آهن برای تولید خون و تأمین اکسیژن مورد نیاز جنین ضروری است. بهتر است غذاهای غنی از آهن مانند اسفناج، گوشت قرمز و حبوبات را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.

مصرف کلسیم: کلسیم برای رشد استخوان‌های جنین اهمیت زیادی دارد. محصولات لبنی مانند شیر، ماست و پنیر، بهترین منابع کلسیم به شمار می‌روند.

نبایدهای بارداری عبارت‌اند از:
اجتناب از الکل و مواد مخدر: مصرف الکل و مواد مخدر به طور جدی بر رشد جنین تأثیر می‌گذارد و می‌تواند منجر به ناهنجاری‌های مادرزادی شود.
کاهش مصرف کافئین: مصرف بیش از حد کافئین ممکن است بر ضربان قلب جنین تأثیر منفی بگذارد. پیشنهاد می‌شود که میزان مصرف روزانه کافئین را به کمتر از ۲۰۰ میلی‌گرم محدود کنید.
اجتناب از غذاهای خام: خوردن گوشت و تخم‌مرغ خام یا نیم‌پز خطر ابتلا به بیماری‌های باکتریایی مانند سالمونلا را افزایش می‌دهد.
بایدها و نبایدهای سبک زندگی

عادات زندگی در دوران بارداری به طور قابل توجهی بر سلامت مادر و جنین تأثیر می‌گذارند، چه به صورت مثبت و چه منفی. در ادامه، به بررسی نکات ضروری و مواردی که باید از آن‌ها پرهیز کرد، در زمینه سبک زندگی بارداری پرداخته‌ایم.
بایدهای بارداری در خصوص سبک زندگی عبارت‎‌‌اند از:
فعالیت بدنی ملایم: پیاده‌روی و تمرینات سبک می‌توانند به بهبود جریان خون و کاهش تورم کمک کنند.
خواب مناسب: خواب کافی برای تجدید انرژی و تقویت سیستم ایمنی بدن بسیار ضروری است.
نبایدهای بارداری در خصوص سبک زندگی عبارت‌اند از:

پرهیز از جابجایی اشیاء سنگین: بلند کردن اشیاء سنگین می‌تواند فشار زیادی به بدن مادر وارد کند و احتمال بروز مشکلات عضلانی یا حتی خطر زایمان زودرس را افزایش دهد.
دوری از استرس‌های شدید: استرس مزمن می‌تواند خطر افزایش فشار خون و مشکلات مرتبط با بارداری را بالا ببرد. استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی مانند مدیتیشن و یوگا می‌تواند بسیار مفید باشد.

در طول بارداری چند بار باید به پزشک مراجعه کرد؟

مراجعه منظم به پزشک و انجام آزمایشات دوره‌ای از اهمیت بالایی برخوردار است. در دوران بارداری، معمولاً باید به صورت ماهانه تا هفته ۲۸، هر دو هفته یک بار از هفته ۲۸ تا ۳۶، و پس از آن به صورت هفتگی تا زمان زایمان به پزشک مراجعه کنید. این ویزیت‌های منظم برای ارزیابی وضعیت سلامت شما و جنین ضروری هستند. پزشک به شما برنامه دقیقی از ویزیت‌ها خواهد داد، اما به طور کلی باید حداقل ۱۲ تا ۱۵ ویزیت در طول بارداری انجام شود.
ویزیت ‌های دوران بارداری شامل چیست؟

ویزیت‌های بارداری شامل ارزیابی وضعیت جنین، انجام آزمایش‌های مرتبط با سلامت مادر و جنین، سونوگرافی و مشاوره درباره مراقبت‌های ضروری است. این ویزیت‌ها شامل اندازه‌گیری فشار خون، وزن‌گیری، سونوگرافی و آزمایش‌های خون می‌باشد که به پزشک این امکان را می‌دهد تا سلامت شما و جنین را در طول دوره بارداری مورد بررسی قرار دهد.
اهمیت غربالگری

غربالگری در دوران بارداری یکی از مراحل اساسی است که به ارزیابی سلامت مادر و جنین کمک می‌کند و امکان شناسایی زودهنگام مشکلات احتمالی را فراهم می‌آورد. این فرآیند شامل انجام آزمایش‌ها و سونوگرافی‌های مشخص در زمان‌های معین است که به بررسی جنبه‌های مختلف سلامت بارداری می‌پردازد.

به عنوان مثال، آزمایش‌های خون به شناسایی بیماری‌های عفونی، کم‌خونی و وضعیت ژنتیکی جنین کمک می‌کنند. سونوگرافی‌های معمول نیز به بررسی رشد طبیعی جنین و ساختارهای آن می‌پردازند. این بررسی‌ها نه تنها به پزشک این امکان را می‌دهند که مشکلات ساختاری یا رشدی را شناسایی کند، بلکه اطلاعات ارزشمندی درباره وضعیت جفت و مایع آمنیوتیک نیز ارائه می‌دهند.

علاوه بر این، غربالگری‌های خاصی مانند غربالگری برای سندروم داون و دیگر اختلالات ژنتیکی به والدین در اتخاذ تصمیمات مرتبط با بارداری و زایمان کمک می‌کند. به طور کلی، غربالگری در دوران بارداری ابزاری کلیدی برای پیشگیری و مدیریت مشکلات بهداشتی در مادر و جنین به شمار می‌رود و به بهبود نتایج بارداری و زایمان کمک می‌کند. غربالگری‌ها مانند سونوگرافی آنومالی نیز در این راستا نقش مهمی ایفا می‌کنند.
وضعیت مناسب خواب در دوران بارداری

وضعیت خواب مناسب در دوران بارداری یکی از چالش‌های متداول است، به‌ویژه در سه‌ماهه دوم و سوم که با بزرگ‌تر شدن شکم مادر، خواب راحت‌تر دشوارتر می‌شود. پزشکان معمولاً توصیه می‌کنند که زنان باردار به پهلوی چپ بخوابند، زیرا این حالت به بهبود جریان خون به جفت و جنین کمک کرده و عملکرد کلیه‌ها را تسهیل می‌کند و از ورم پاها و دست‌ها جلوگیری می‌نماید.

استفاده از بالش‌های بارداری، به‌ویژه بالش‌های U یا C شکل، در حمایت از شکم و کمر بسیار مؤثر است و ناراحتی‌های خواب را کاهش می‌دهد. همچنین خوابیدن به پهلو به کاهش فشار بر روی رگ‌های خونی بزرگ مانند “ورید اجوف تحتانی” کمک کرده و خطر بروز مشکلات مرتبط با گردش خون و فشار خون بالا را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، ایجاد یک محیط خواب آرام، تنظیم دمای مناسب اتاق و پرهیز از مصرف غذاهای سنگین یا مایعات قبل از خواب می‌تواند به بهبود کیفیت خواب در دوران بارداری کمک کند.

راهنما هفته به هفته بارداری
بارداری به سه دوره سه‌ماهه تقسیم می‌شود. در هر دوره سه‌ماهه، نقاط عطفی برای شما و جنین رخ می‌دهد. این تقسیم‌بندی معمولا به شکل زیر است:

سه‌ماهه اول: 1 تا هفته 13 بارداری
سه‌ماهه دوم: 14 تا هفته 27 بارداری
سه‌ماهه سوم: 28 تا هفته 40 بارداری
اگرچه بارداری معمولا 40 هفته در نظر گرفته می‌شود، اما نوزاد کامل می‌تواند در اوایل هفته 37 و تا اواخر هفته 42 نیز به دنیا بیاید. در مقاله محاسبه سن بارداری، شما می‌توانید با وارد کردن تاریخ آخرین پریود خود، سن دقیق بارداری و تاریخ زایمان خود را مشاهده کنید. همچنین در مقاله تقویم بارداری آنلاین، لیست کامل هفته‌های بارداری را می‌توانیدمشاهده کنید.

در ادامه، تغییرات جنین و مادر را در هر سه‌ماهه بارداری بررسی می‌کنیم:
سه ماه اول بارداری

سه‌ماهه اول بارداری (هفته‌های 1 تا 13) دوره‌ای بسیار حیاتی برای رشد جنین به شمار می‌آید. در این مدت، احتمال سقط جنین نسبتاً بالا است. بر اساس تحقیقات، از هر 10 بارداری، یک مورد به سقط جنین منجر می‌شود و 85 درصد از این موارد در سه ماهه اول اتفاق می‌افتد. تا پایان هفته سیزدهم بارداری، جنین در موارد زیر رشد و توسعه می‌یابد:

– جفت شروع به شکل‌گیری می‌کند.
– تمامی اندام‌ها و ساختارهای اصلی بدن به رشد خود ادامه می‌دهند.
– قلب به طور منظم می‌تپد و در حدود هفته ششم بارداری، ضربان قلب با سونوگرافی قابل شناسایی است.
– انگشتان دست و پا شکل می‌گیرند.
– جنین به طول تقریبی 3 اینچ و وزن حدود 1 اونس می‌رسد.
– اعصاب و ماهیچه‌ها به طور هماهنگ عمل می‌کنند و جنین قادر به مشت کردن است.
– چشم‌ها، گوش‌ها و بینی شروع به رشد می‌کنند و پلک‌ها تشکیل می‌شوند، اما تا حدود هفته 28 بارداری برای محافظت از چشم‌ها بسته می‌مانند.
– اندام تناسلی در حال شکل‌گیری است.
– روده‌ها تشکیل می‌شوند.
– پوست جنین نازک و شفاف است.
– دست‌ها نسبت به پاها توسعه‌یافته‌تر هستند و بازوها از پاها بلندتر می‌باشند.
تغییرات مادر در سه ماه اول بارداری

زنان باردار در این دوره با تغییرات متعددی روبرو می‌شوند که شامل موارد زیر است:

– احساس خستگی
– حساسیت سینه‌ها
– نوسانات خلق و خو
– تمایل به غذاهای خاص
– سردرد
– مشکلات گوارشی
– افزایش دفعات ادرار
– افزایش وزن
– یبوست
– حالت تهوع
سه ماه دوم بارداری

از هفته چهاردهم بارداری تا هفته بیست و هشتم، سه ماهه دوم بارداری به شمار می‌آید. در این دوره، جنین تغییرات قابل توجهی را تجربه می‌کند و طول آن به حدود 30 سانتیمتر و وزن آن به 680 گرم می‌رسد. در پایان این سه ماهه، ویژگی‌های زیر برای جنین به وجود می‌آید:

– جنین قادر است شست خود را بمکد.
– پوست، مو و ناخن‌ها شروع به شکل‌گیری می‌کنند.
– ریه‌ها به طور کامل توسعه یافته‌اند، اما هنوز برای تنفس خارج از رحم آماده نیستند.
– جنین به طور منظم خواب و بیداری دارد.
– در پسران، بیضه‌ها به کیسه بیضه منتقل می‌شوند و در دختران، تخمک‌ها در تخمدان‌ها شکل می‌گیرند. (در بین هفته 17 تا 20 بارداری، ممکن است با استفاده از سونوگرافی جنسیت نوزاد قابل تشخیص باشد.)
– جوانه‌های چشایی شکل می‌گیرند.
– در مغز استخوان، سلول‌های خونی تولید می‌شوند.
– بازوها و پاها قابلیت خم شدن پیدا می‌کنند و گردن به تدریج شکل می‌گیرد. همچنین، گوش‌های خارجی شروع به رشد می‌کنند.
– کلیه‌ها فعالیت خود را آغاز کرده و ادرار تولید می‌کنند. همچنین، کیسه صفرا شروع به تولید صفرا می‌کند که برای هضم مواد مغذی ضروری است.
– بدن جنین با موهای نازکی به نام لانگو پوشیده می‌شود.
– ممکن است جنین دچار سکسکه شود.
– مغز به سرعت در حال توسعه است.
تغییرات مادر در سه ماه دوم بارداری

در سه‌ماهه دوم بارداری، زنان باردار معمولاً احساس راحتی بیشتری می‌کنند. در این دوره، خستگی و تهوع صبحگاهی معمولاً کاهش می‌یابد یا به طور کامل از بین می‌رود. در ادامه به تغییرات جدیدی که مادر در این سه‌ماهه تجربه می‌کند، اشاره می‌کنیم:

– با رشد جنین، شکم به تدریج بزرگ‌تر می‌شود.
– ممکن است ترک‌های پوستی بر روی شکم، ران‌ها، سینه‌ها و باسن ظاهر شوند.
– هاله اطراف نوک سینه تیره‌تر می‌شود.
– پوست صورت ممکن است به صورت لکه‌های تیره تغییر رنگ دهد.
– مچ پا، انگشتان دست و صورت ممکن است دچار ورم شوند.
– برخی از خانم‌های باردار ممکن است خارش پوستی را تجربه کنند.
– در این دوره، حرکات کودک نیز قابل احساس خواهد بود.
سه ماه سوم بارداری

سه‌ماهه سوم بارداری معمولاً از هفته 29 آغاز شده و تا زمان زایمان که معمولاً در هفته 40 اتفاق می‌افتد، ادامه دارد. تا آغاز این مرحله از حاملگی، بیشتر اندام‌ها و سیستم‌های بدن جنین شکل گرفته‌اند و در این دوران به رشد خود ادامه می‌دهند.

تغییرات زیر در جنین در این زمان رخ می‌دهد:

– استخوان‌ها محکم‌تر می‌شوند، اما جمجمه به منظور تسهیل زایمان نرم و انعطاف‌پذیر باقی می‌ماند.
– حرکات جنین بیشتر و قابل‌توجه‌تر می‌شود.
– چشم‌ها باز شده و جنین قادر به حس کردن نور می‌باشد.
– ریه‌ها به طور کامل توسعه می‌یابند.
– با پایان رشد اصلی، نوزاد به سرعت وزن اضافه می‌کند.
– نواحی مختلف مغز به شکل‌گیری خود ادامه می‌دهند.
– موهای سر شروع به رشد کرده و موهای نازک (lanugo) به تدریج از بین می‌روند.
– در زمان زایمان، جنین در شکم مادر به سمت پایین حرکت کرده و معمولاً سرش به سمت پایین می‌چرخد.
– الگوهای خواب در جنین شکل می‌گیرد.
تغییرات مادر در سه ماه سوم بارداری

زنان باردار در این دوره ممکن است با علائم زیر مواجه شوند:

– سوزش سر دل
– تنگی نفس
– ورم در مچ پا، صورت و انگشتان
– بی‌خوابی
– تغییرات در خلق و خو
– تغییرات در سینه و نشت شیر
– افزایش دفعات ادرار
– هموروئید
– انقباضات براکستون هیکس (این نوع انقباضات نشانه‌ای از زایمان نیست)
تغذیه در بارداری

تغذیه مناسب قبل و بعد از بارداری برای سلامت جنین و تغییرات بدنی شما بسیار حیاتی است. رژیم غذایی در دوران بارداری به طور کلی مشابه یک رژیم سالم معمولی است، با این تفاوت که باید روزانه 340 تا 450 کالری اضافی مصرف کنید. همچنین، در دوران حاملگی، حتماً این مواد غذایی را در رژیم خود بگنجانید:

– سبزیجات، میوه‌ها، نان و غلات سبوس‌دار برای تأمین ویتامین‌ها، فیبر و مواد معدنی.
– گوشت قرمز بدون چربی برای جذب آهن و پروتئین.
– ماهی‌های چرب مانند ساردین برای دریافت اسیدهای چرب امگا 3 و پروتئین.
– محصولات لبنی کم‌چرب یا جایگزین‌های آن‌ها مانند شیر سویا، برنج یا جو دو سر برای تأمین کلسیم، پروتئین و ید.
– میان‌وعده‌های کوچک و سالم با قند و چربی کم.
– دریافت اسیدفولیک از منابعی مانند آجیل، تخم‌مرغ، کره بادام‌زمینی و سبزیجات برگ سبز تیره.
لطفاً توجه داشته باشید که مصرف کافی اسیدفولیک قبل از بارداری و در سه‌ماهه اول می‌تواند خطر تولد نوزاد مبتلا به اسپینا بیفیدا را تا 70 درصد کاهش دهد. زنان باردار به طور روزانه به 400 میکروگرم اسیدفولیک نیاز دارند و می‌توانند این مکمل را از اکثر داروخانه‌ها تهیه کنند.

اگر با دیابت بارداری مواجه هستید، مقاله‌ای درباره رژیم غذایی مناسب برای دیابت بارداری برای شما مفید خواهد بود. در اپلیکیشن ایمپو، با توجه به شرایط و علائم شما، بهترین رژیم غذایی به شما پیشنهاد می‌شود. به عنوان مثال، اگر دچار دیابت بارداری یا فشار خون بارداری هستید، رژیم غذایی مناسب شما نمایش داده خواهد شد. شما می‌توانید در ایمپو نتایج تست دیابت بارداری، فشار خون و علائم خود را به صورت روزانه وارد کنید تا رژیم غذایی و توصیه‌های تخصصی به صورت شخصی‌سازی شده برای شما ارائه شود.
غذاهای ممنوعه در بارداری

پس از باردار شدن، لازم است از برخی غذاها و نوشیدنی‌ها پرهیز کنید و مصرف برخی دیگر را به حد معینی محدود نمایید. در ادامه، به فهرست مواد غذایی که باید در دوران حاملگی از رژیم غذایی خود حذف کنید، اشاره می‌شود:

– ماهی‌های با سطح جیوه بالا
– غذاهای آماده و سرد
– پنیرهای نرم
– لبنیات غیرپاستوریزه
– تخم‌مرغ خام
– غذاهای دریایی خام مانند سوشی
– گوشت خام یا نیم‌پز
– دبل اسپرسو و نوشیدنی‌های انرژی‌زا

همچنین، برخی مواد غذایی باید به‌طور محدود مصرف شوند. به عنوان مثال، خانم‌های باردار نباید بیش از 1 شات اسپرسو، 2 قهوه فوری، 4 فنجان چای یا 4 قوطی نوشابه در روز کافئین مصرف کنند. همچنین، غذاهای چرب و شیرین نیز باید به میزان محدودی مصرف شوند.
ورزش در بارداری

ورزش در دوران بارداری اهمیت زیادی دارد و می‌تواند به رفع برخی از مشکلات رایج این دوره کمک کند و شما را برای زایمان آماده سازد. بر اساس توصیه انجمن بارداری آمریکا، انجام ورزش روزانه به مدت 30 دقیقه برای سلامت خانم‌های باردار بسیار مفید است. اگر امکان ورزش روزانه برای شما وجود ندارد، می‌توانید 3 تا 4 روز در هفته به مدت 20 دقیقه فعالیت‌های ورزشی انجام دهید. همچنین، اگر قبل از بارداری به طور منظم ورزشی خاص را انجام می‌دادید، ادامه آن در دوران بارداری می‌تواند برای شما مفید باشد؛ اما باید از ورزش‌های شدید پرهیز کرده و از افراط در انجام آن‌ها خودداری کنید.

از جمله مزایای ورزش در دوران بارداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

– کاهش کمردرد، یبوست، نفخ و تورم
– کمک به پیشگیری یا درمان دیابت بارداری
– افزایش سطح انرژی
– بهبود خلق‌وخو
– کمک به خواب بهتر
– حفظ تناسب‌اندام در دوران بارداری
– کمک به پیشگیری یا درمان فشار خون بارداری
لطفاً توجه داشته باشید که برای اکثر خانم‌های باردار، ورزش پس از بارداری معمولاً ایمن است؛ اما در برخی شرایط خاص، انجام ورزش ممکن است توصیه نشود. بنابراین، حتماً با پزشک خود در این زمینه مشورت کنید. همچنین، قبل از شروع تمرینات ورزشی، بهتر است 15 تا 30 دقیقه یک میان‌وعده کوچک مصرف کنید و از ورزش کردن با معده خالی خودداری کنید. در طول و بعد از فعالیت بدنی نیز حتماً آب کافی بنوشید.

ورزش‌های زیر در دوران بارداری پیشنهاد می‌شوند:

– پیاده‌روی
– شنا
– دوچرخه ثابت
– یوگا مخصوص بارداری
– ورزش کگل
– پیلاتس بارداری
تمرینات کگل به تقویت عضلات کف لگن کمک کرده و در دوران بارداری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این عضلات با حمایت از رحم، مثانه و روده، وظیفه کنترل دفع ادرار و مدفوع را بر عهده دارند. در طول زایمان، این عضلات کشیده و ضعیف می‌شوند؛ بنابراین، پس از زایمان ممکن است در کنترل ادرار هنگام فعالیت‌های بدنی، خندیدن یا سرفه کردن با مشکل مواجه شوید. انجام تمرینات کگل در دوران بارداری و پس از زایمان به شما در بهبود کنترل مثانه کمک خواهد کرد.
افسردگی در بارداری

هر فرد تجربه‌ای منحصر به فرد از بارداری دارد و احساسات متنوعی از شادی تا نگرانی و استرس در این دوران کاملاً طبیعی است. به عبارت دیگر، پس از باردار شدن، تغییرات هورمونی بر روی خلق و خوی شما تأثیر می‌گذارد و نوسانات احساسی بخشی طبیعی از بارداری به شمار می‌رود. این نوسانات معمولاً در حدود هفته‌های ششم تا دهم و همچنین در سه‌ماهه سوم بارداری شایع هستند. جالب است بدانید که از هر 10 زن باردار، یک نفر ممکن است دچار افسردگی شود.

به شما توصیه می‌کنیم زمانی را به بررسی احساسات خود اختصاص دهید و نشانه‌های افسردگی در دوران بارداری را در خود شناسایی کنید. اگر باردار هستید و بیش از 5 مورد از علائم زیر را به مدت بیش از دو هفته تجربه می‌کنید، ممکن است به افسردگی بارداری مبتلا باشید:

– احساس غم، بی‌ارزشی، اضطراب یا گناه
– گریه کردن بیشتر از حد معمول
– مشکل در تمرکز
– تحریک‌پذیری بیش از حد
– نوسانات خلقی مکرر
– احساس خستگی یا بی‌قراری شدید
– خوابیدن بیشتر یا کمتر از حد معمول
– تغییر در عادات غذایی (کمتر یا بیشتر از حد معمول)
– عدم علاقه به فعالیت‌هایی که قبلاً برایتان مهم بودند
– افکار مربوط به مرگ یا خودکشی
لطفاً به این نکته توجه کنید که افسردگی پیش از زایمان بسیار رایج است و عواملی مانند سابقه خانوادگی، تجربیات و شرایط زندگی، و سابقه افسردگی می‌توانند احتمال بروز آن را افزایش دهند. در صورتی که افسردگی پس از زایمان درمان نشود، ممکن است تا یک سال پس از تولد نوزاد ادامه یابد.

درمان افسردگی در بارداری

مهم‌ترین گام در درمان افسردگی قبل و بعد از زایمان، مراجعه به یک روانشناس یا مشاور مناسب است. همچنین، سلامت روان در دوران بارداری به طور مستقیم با سلامت جسمانی شما ارتباط دارد. پس از باردار شدن، بدن شما تغییرات فیزیکی و عاطفی زیادی را تجربه می‌کند؛ بنابراین ضروری است که در مراقبت از خود، نیازهای خود را شناسایی کنید.

رژیم غذایی مناسب و ورزش می‌تواند به بهبود خلق‌وخو شما کمک کند. پیشنهاد می‌شود که افکار و احساسات خود را با دیگران در میان بگذارید و در این زمینه صادق باشید. اگر موضوعی شما را نگران می‌کند، آن را با همسر یا سایر اعضای خانواده در میان بگذارید. همچنین، شرکت در گروه‌های مادران باردار و به اشتراک‌گذاری تجربیات با دیگر مادران می‌تواند بسیار مفید باشد.

اگر نشانه‌های افسردگی را در خود احساس می‌کنید، ایمپو در کنار شماست. شما می‌توانید به‌صورت آنلاین با مشاوران مجرب ایمپو درباره احساسات خود در دوران بارداری صحبت کنید. همچنین، در بخش اشتراک تجربه اپلیکیشن ایمپو می‌توانید سوالات خود را درباره بارداری مطرح کرده و با دیگر کاربران و پزشکان متخصص در ارتباط باشید.
رابطه جنسی در بارداری

جنین در رحم و با کمک مایع آمنیوتیک محافظت می‌شود؛ بنابراین، تا زمانی که با مشکلاتی مانند اختلالات جفت یا زایمان زودرس مواجه نباشید، فعالیت جنسی به جنین آسیب نمی‌زند. به عبارت دیگر، رابطه جنسی در دوران بارداری باعث سقط جنین نمی‌شود و عوامل دیگری هستند که می‌توانند بر رشد جنین تأثیر منفی بگذارند و منجر به سقط شوند.

اگر باردار هستید و چندقلو باردارید یا شرایطی مانند جفت سرراهی یا فشار خون بالا دارید، حتماً با پزشک خود درباره رابطه جنسی در این دوران مشورت کنید.

همچنین باید توجه داشت که تمایلات جنسی پس از بارداری ممکن است تغییر کند. برخی افراد در این دوران تمایلات بیشتری دارند، در حالی که دیگران به دلیل حالت تهوع، خستگی و تغییرات بدنی، علاقه کمتری به رابطه جنسی نشان می‌دهند. به طور کلی، تمایلات جنسی زنان باردار در سه‌ماهه اول و سوم کاهش می‌یابد، در حالی که در سه‌ماهه دوم به دلیل کاهش برخی علائم بارداری مانند حالت تهوع و خستگی، تمایلات جنسی ممکن است افزایش یابد.
اگر نگران عفونت‌های مقاربتی هستید، توصیه می‌کنیم حتی پس از بارداری از کاندوم استفاده کنید. این عفونت‌ها می‌توانند مشکلات جدی برای شما و جنین به وجود آورند. در صورتی که در حین رابطه جنسی هرگونه نشانه یا درد غیرعادی احساس کردید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید. در مقاله‌ای که درباره رابطه جنسی در دوران بارداری نوشته‌ایم، به طور جامع به این موضوع پرداخته و پوزیشن‌های جنسی مناسب برای بارداری را نیز معرفی کرده‌ایم.
حاملگی و زایمان
پس از گذشت ماه چهارم بارداری، ممکن است انقباضات براکستون هیکس یا زایمان کاذب را تجربه کنید. این نوع انقباضات کاملاً طبیعی هستند و به رحم شما کمک می‌کنند تا برای زایمان طبیعی آماده شود.

انقباضات براکستون هیکس به صورت منظم رخ نمی‌دهند و شدت آن‌ها نیز افزایش نمی‌یابد. اگر قبل از هفته 37 بارداری، انقباضات منظمی را تجربه کردید، ممکن است نشانه‌ای از زایمان زودرس باشد.

انقباضات زایمان به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: انقباضات اولیه و انقباضات فعال. انقباضات اولیه معمولاً بین 30 تا 45 ثانیه طول می‌کشند و در ابتدا فاصله زیادی بین آن‌ها وجود دارد. در مراحل پایانی زایمان زودرس، این فاصله به حدود پنج دقیقه کاهش می‌یابد. در زایمان طبیعی، انقباضات به هم نزدیک‌تر و شدیدتر می‌شوند.

در چند روز اول پس از زایمان، ممکن است خونریزی شدیدی به رنگ قرمز تیره داشته باشید و احتمالاً مقداری لخته خون نیز از بدن شما خارج شود. خونریزی در هفته اول کاهش یافته و به رنگ صورتی مایل به قهوه‌ای تغییر می‌کند. پس از گذشت ده روز، رنگ خون به زرد تغییر می‌یابد. توجه داشته باشید که خونریزی باید تا هفته ششم به طور کامل متوقف شود.
کارهای ممنوعه پس از باردار شدن

برخی فعالیت‌ها در دوران بارداری می‌توانند برای سلامت شما و جنین خطرناک باشند. مصرف سیگار و الکل تأثیرات جدی بر روی سلامت جنین دارد و باید به‌طور کامل از آن‌ها پرهیز شود. همچنین پس از باردار شدن، انجام برخی کارها مانند طب سوزنی، ماساژ و رنگ کردن مو نیاز به احتیاط بیشتری دارد و باید اطمینان حاصل کنید که این فعالیت‌ها برای سلامت جنین خطرآفرین نیستند. علاوه بر این، برخی از گربه‌ها ممکن است به عفونت توکسوپلاسموز مبتلا باشند که در صورت انتقال به زنان باردار، می‌تواند سلامت جنین را به خطر بیندازد.
1. طب سوزنی و ماساژ

به‌طور کلی، استفاده از طب سوزنی و ماساژ در دوران بارداری بی‌خطر است، اما در برخی مراحل این دوره، محدودیت‌هایی وجود دارد. به عنوان مثال، در سه ماهه اول بارداری، ماساژ ناحیه شکم توصیه نمی‌شود. همچنین، برای انجام طب سوزنی، ضروری است که به یک متخصص با تجربه در کار با زنان باردار مراجعه کنید.
2. گربه‌های خیابانی
توکسوپلاسموز یک عفونت رایج در بسیاری از پرندگان و پستانداران است که می‌تواند عوارض جدی برای بارداری به همراه داشته باشد. این انگل ممکن است در مدفوع یا خاک گربه‌های آلوده یافت شود. لازم به ذکر است که خطر ابتلا به این عفونت در دوران بارداری بسیار کم است، اما در صورت ابتلا، ممکن است در ماه‌های اولیه بارداری منجر به سقط جنین، نابینایی یا آسیب مغزی در نوزاد شود.
3. شوینده‌ها و مواد شیمیایی

هنگام استفاده از شوینده‌ها و مواد شیمیایی، حتماً برچسب محصول را مطالعه کنید و اطمینان حاصل کنید که هیچ محدودیتی برای خانم‌های باردار وجود ندارد. همچنین، در حین استفاده از این مواد، با باز نگه‌داشتن درها و پنجره‌ها، از تهویه مناسب فضا مطمئن شوید.
4. نوشیدنی‌های الکلی

چه در حال برنامه‌ریزی برای بارداری باشید و چه در حال حاضر باردار هستید، باید از مصرف الکل به‌طور کامل پرهیز کنید. الکل می‌تواند از طریق جفت به جنین شما آسیب‌های جدی وارد کند و حتی در دوران شیردهی نیز مصرف آن توصیه نمی‌شود.
5. رنگ مو

بر اساس بیشتر تحقیقات، رنگ کردن مو در دوران بارداری خطر خاصی ندارد؛ اما برخی مطالعات نشان داده‌اند که مقادیر بالای مواد شیمیایی موجود در رنگ مو ممکن است مضر باشد. بسیاری از زنان باردار پس از گذشت 12 هفته اول بارداری، برای کاهش آسیب‌های ناشی از مواد شیمیایی به جنین، اقدام به رنگ کردن موهای خود می‌کنند. در این دوران، استفاده از رنگ‌های گیاهی گزینه بهتری به شمار می‌آید.
6. سیگار

در دوران بارداری، باید به‌طور کامل از قرار گرفتن در معرض دود سیگار پرهیز کنید، چه خودتان سیگار بکشید و چه افرادی که در اطرافتان هستند. دود سیگار تأثیرات بسیار منفی بر سلامت جنین دارد. عوارض ناشی از سیگار شامل موارد زیر است:

– وزن پایین نوزاد در زمان تولد
– مرده‌زایی
– سقط جنین
– کاهش رشد جنین
– زایمان زودرس
– جدا شدن جفت و سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS)
در یک نگاه
اگر در زمان تخمک‌گذاری در چرخه بارداری، رابطه جنسی بدون محافظت داشته باشید، احتمال بارور شدن تخمک توسط اسپرم وجود دارد. دو هفته پس از این باروری، بارداری با لانه‌گزینی تخمک بارور شده در دیواره داخلی رحم آغاز می‌شود که ممکن است منجر به ایجاد لکه‌بینی شود.

سخن پایانی
برخی از نشانه‌های بارداری در ماه‌های اولیه بروز می‌کنند و دیگر علائم با گذشت زمان نمایان می‌شوند. پس از باردار شدن، رعایت یک رژیم غذایی مناسب و انجام ورزش‌های مخصوص بارداری می‌تواند به سلامت شما و جنین کمک شایانی کند. همچنین، پرهیز از کارهای ممنوعه در دوران بارداری، مانند مصرف سیگار و الکل، برای حفظ سلامت جنین از اهمیت بالایی برخوردار است.
دوران بارداری یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین مراحل زندگی یک زن است. مهم دانستن مراقبت‌ های بارداری و توجه به سلامت خود و فرزندتان قطعا در داشتن یک بارداری سالم و لذت‌بخش کمک‌کننده و مفید است. به یاد داشته باشید که هر قدم در این سفر مهم است و همراهی با پزشک و رعایت نکات بهداشتی و تغذیه‌ای می‌تواند تجربه‌ای مثبت برای شما به ارمغان آورد.

مطالعه بیشتر